Επιστήμονες στον Καναδά ανακάλυψαν ένα απολίθωμα δέντρου ηλικίας 350 εκατομμυρίων χρόνων το οποίο φιλοδοξούν να ρίξει φως σε μια ελάχιστα γνωστή εποχή της προϊστορίας.
Το δέντρο, που με το αλλόκοτο, «βαρύ» σχήμα μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από τη φαντασία του Αμερικανού παραμυθά Dr. Seuss, χρονολογείται από τα τέλη της Παλαιοζωικής Εποχής.
Το δέντρο αυτό άνθισε κατά τη διάρκεια μιας περιόδου-μυστήριο, την οποία οι παλαιοντολόγοι αποκαλούν «κενό του Romer» (Romer’s gap). Επρόκειτο για μια σχετικά σύντομη περίοδο μεταξύ 345 εκατ. και 360 εκατ. ετών πριν, αφότου τα ψάρια άρχισαν να βγαίνουν στη στεριά.
Ελάχιστα είναι γνωστά για το χρονικό αυτό κενό των 15 εκατ. χρόνων, ωστόσο η νέα αυτή ανακάλυψη υποδηλώνει πως επρόκειτο για ιδιαίτερα πειραματική περίοδο για την εξέλιξη των μεγάλων δασικών φυτών, σημειώνουν οι επιστήμονες στη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στο περιοδικό Current Biology.
Πολλά δέντρα και φυτά εκείνης της εποχής καταδεικνύουν δομές και συστατικά που δεν άντεξαν στη σύγχρονη εποχή – συμπεριλαμβανομένου και αυτού του ασυνήθιστου δέντρου.
«Αυτό είναι εντελώς νέο και αλλιώτικο είδος φυτού», εξηγεί η Πατρίσια Γκένζελ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και επικεφαλής της μελέτης. «Συνήθως ανακτούμε κομμάτια φυτών ή μεταλλοποιημένους κορμούς δέντρων από το “κενό του Romer”. Δεν έχουμε πολλά ολόκληρα φυτά που μπορούμε να ανακατασκευάσουμε. Ομως, αυτό το συγκεκριμένο μπορούμε».
Το ανακαλυφθέν δείγμα, με την επιστημονική ονομασία Sanfordiacaulis densifolia, εντοπίστηκε μέσα σε λατομείο στο Βάλεϊ Γουότερς, στο Γεωπάρκο Στόουνχαμερ του Καναδά, το οποίο αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Αυτό που σήμερα αποτελεί μια δασώδη περιοχή, εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν ήταν ένα τροπικό σύστημα υγροτόπων, με μια λίμνη να εκτείνεται κατά μήκος των ρηγμάτων. Οι σεισμοί και οι κατολισθήσεις μετέβαλλαν κατά καιρούς το γεωλογικό τοπίο, ωστόσο η βλάστηση που παρασυρόταν συχνά από τα σαρωτικά ιζήματα διατηρήθηκε, θαμμένη, στον πυθμένα της λίμνης.
Απολιθωμένα τμήματα δέντρων είχαν βρεθεί και στο παρελθόν στην περιοχή, αν και κανένα από αυτά τα δείγματα δεν ήταν τόσο ακέραιο όσο το νέο εύρυμα.
Ο κορμός, τα κλαδιά και τα εν μέρει συντηρημένα φύλλα του απολιθώματος εντοπίστηκαν, σαν τρισδιάστατη χαλκομανία, πάνω σε βράχο. Σημειώνεται πως, λόγω ευπάθειας του είδους, θεωρείται εξαιρετικά σπάνια η ανεύρεση απολιθωμάτων ολόκληρων δέντρων ή φυτών – σπανιότερη ακόμη και από σκελετούς δεινοσαύρων.
Η ομάδα, μέσω της χρονολόγησης σπορίων, κατάφερε να προσδιορίσει την ηλικία του απολιθώματος, δημιουργώντας ψηφιακές απεικονίσεις των διαστάσεων και της σύνθεσης του δέντρου.
Ο κορμός του είχε διάμετρο 15 εκατοστά, ύψος σχεδόν τρία μέτρα, σύσταση που έμοιαζε με τη (σημερινή) φτέρη, αντί για τον ξυλώδη φλοιό των συνήθων δέντρων, ενώ στήριζε ένα «θόλο» (διαμέτρου σχεδόν 15 μέτρων) φυλλώματος τουλάχιστον 250 κλαδιών.
Οπως εκτιμούν οι ερευνητές, η απίστευτα «υψοβαρής» αυτή δομή του δέντρου αποτυπώνει ακριβώς την απίστευτη πειραματική εξέλιξη της συγκεκριμένης περιόδου. Πιθανότατα, εικάζουν, η δεντρική αυτή δομή επέτρεπε τη μέγιστη δυνατή διείσδυση ηλιακού φωτός εντός του δάσους, ενός «πράσινου» συμπλέγματος ψηλότερων και πιο κοντών δέντρων. Για να παραμένει όρθιο, το S. densifolia ίσως διέπλεκε τα κλαδιά του με εκείνα άλλων δέντρων.
«Πρόκειται για ένα από τα πειράματα της εξελικτικής διαδικασίας κατά τη διάρκεια μιας εποχής στην οποία τα δασικά φυτά υπέστησαν μια “βιο-διαφοροποίηση” και πρόκειται για είδος που φαίνεται πως ήταν βραχύβιο», εξηγεί ο Ρόμπερτ Γκαστάλδο, παλαιοντολόγος στο Colby College, επικεφαλής της μελέτης.
Η ανακάλυψη και το περίεργο σχήμα του συγκεκριμένου δέντρου υποδεικνύουν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πως ακόμη και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν η ζωή εξελισσόταν έτσι ώστε να καλύψει συγκεκριμένες ανάγκες.
Πηγή: Smithsonian Magazine