Με ένα πρόχειρο «σκανάρισμα» στην ντουλάπα μου, εντοπίζω από ρούχα μεγέθους XS έως L. Αν κάποιος δεν κοιτάξει το καρτελάκι τους και τα δει «με το μάτι», θα έπαιρνε όρκο πως όλα πάνω-κάτω είναι στο ίδιο μέγεθος -σε καμία περίπτωση πάντως ότι απέχουν τρία νούμερα μεταξύ τους. Έχω πιάσει επίσης τον εαυτό μου να βγαίνει από γνωστή αλυσίδα ρούχων σχεδόν με αίσθημα ανάτασης που χώρεσα με χαρακτηριστική άνεση σε παντελόνι size 34, αλλά και να αποχωρώ από άλλη αλυσίδα σαν ηττημένη που ένα τζιν νούμερο 38 ανέβαινε με το ζόρι και το κλείσιμο του κουμπιού του έμοιαζε με άθλος.
Δεν καταθέτω κάποια προσωπική εξαίρεση, αλλά μια πραγματικότητα που συμβαίνει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σε κάθε γυναίκα που ψωνίζει έτοιμα ρούχα -πρωτίστως fast fashion, δευτερευόντως από μικρότερα brands, που δεν ράβονται κατά παραγγελία πάνω της σε κάθε περίπτωση.
«Δεν χωράς πουθενά»: Νούμερο 8 το 1967, νούμερο 00 σήμερα
Η ερώτηση «Τι νούμερο φοράω;» ψάχνει μια απάντηση διαχρονικά ασταθή. Μπορεί κάθε φορά που ψωνίζουμε να νιώθουμε πως… δεν χωράμε πουθενά, πάντως, τα νούμερα μέσα στις δεκαετίες έχουν «μεγαλώσει».
Μπορεί να ακούγεται παράλογο βάσει των παραπάνω, πάντως, προκειμένου η αγορά να ικανοποιήσει την ανάγκη των καταναλωτών να νιώθουν πως χωρούν σε μικρότερα sizes (όσο κι αν πασχίζουμε για το body positivity, κατά γενική ομολογία, νιώθουμε πάντα καλύτερα όταν αισθανόμαστε κομψότεροι), αυτό που έκανε ήταν να διευρύνει το μεγεθολόγιό της.
Η Twiggy, το μοντέλο που στα 60s έφερε επανάσταση στις πασαρέλες εισάγοντας την έννοια του skinny που υπήρξε κιόλας η νόρμα της μόδας για δεκαετίες έκτοτε, το 1967 ήταν νούμερο 8 -το οποίο κιόλας τότε, ήταν το μικρότερο διαθέσιμο νούμερο σε γυναικεία ρούχα. Σήμερα, θα φορούσε 00.
Τι άλλαξε; Πολύ απλά, σταδιακά μέσα στις δεκαετίες, οι αναλογίες του κάθε size μεγάλωσαν, κάνοντας έτσι χώρο (κυρίως) για μικρότερα μεγέθη να αναδυθούν στην αγορά και οι γυναίκες καταναλώτριες να νιώσουν έτσι όχι απλά λεπτές, αλλά σχεδόν αραχνοΰφαντες -να μην είναι απλά μηδέν, αλλά έως και διπλό μηδέν,να πετύχουν μια διπλή μικρή νίκη.
Είναι το φαινόμενο του λεγόμενου vanity sizing το οποίο «είναι ουσιαστικά κόλπο μάρκετινγκ, γιατί “πρέπει να είμαστε μικρότερες” -αν δω πως μπαίνω σε ένα μικρότερο νούμερο, θα το πάρω πιο εύκολα» όπως εξηγεί πολύ απλά η Μαργαρίτα Γουργουρίνη, brand strategist που καταπιάνεται με τη μόδα και στο podcast της «Ο Βασιλιάς Γυμνός». Μας υπενθυμίζει βέβαια το αυτονόητο, πως «κανένα γυναικείο σώμα δεν είναι ίδιο με ένα άλλο» κάτι που αποδείχθηκε «το μεγαλύτερο πρόβλημα στην πατριαρχική κοινωνία όταν έπρεπε να βιομηχανοποιήσει τα προϊόντα για το γυναικείο σώμα».
Βέβαια, από εκεί που το vanity sizing διαπερνούσε τις δεκαετίες, πλέον, διαπερνά τα brands. Κάθε μεγάλη αλυσίδα δομεί το δικό της αφήγημα στα ρούχα, κάτι που αντικατοπτρίζεται έντονα στο μεγεθολόγιό της. Μια αλυσίδα που απευθύνεται κυρίως σε γυναίκες άνω των 40, θα είναι αρκετά γενναιόδωρο στα μεγέθη των ρούχων της. Μία άλλη που θέλει για πελάτισσα και την εικοσάρα και την πενηντάρα, θα έχει και το πιο ευρύ μεγεθολόγιο. Και μία που τα ρούχα της «φωνάζουν» από μακριά Gen Z θα έχει μεγέθη που ταιριάζουν καλύτερα σε εφηβικά και όχι γυναικεία σώματα.
Κάτι άλλο που πρέπει να λάβουμε υπόψη, είναι πως η παραγωγή στις διεθνείς fast fashion αλυσίδες ουσιαστικά, δεν μπορεί να ελεγχθεί πλήρως σε κάθε της στάδιο. «Εκτός από πολύ μικρά brands, κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι έχει απόλυτη διαφάνεια στην παραγωγή των ρούχων, ειδικά οι μεγάλες εταιρείες», επιβεβαιώνει και η Μαργαρίτα Γουργουρίνη.
Μια μεγάλη αλυσίδα, έχει και πολλούς διαφορετικούς προμηθευτές στις πρώτες ύλες της, οι οποίες με τη σειρά τους, επεξεργάζονται και κόβονται σε διάφορα εργοστάσια -κάποια από αυτά μπορεί να είναι της εκάστοτε εταιρείας, κάποια όχι. Κάπως έτσι, δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος πως το βαμβάκι που παρήγγειλε έχει ακριβώς την επεξεργασία που του έχουν πει, για παράδειγμα. Κι έπειτα, αν ρούχα που θα κυκλοφορήσουν, λόγου χάρη, στην αγορά της Ευρώπης ή των ΗΠΑ, κατασκευαστούν σε ένα εργοστάσιο της Άπω Ανατολής, θα υπάρχει πρόβλημα, μιας και τα σώματα και άρα τα μεγέθη εκεί είναι πολύ μικρότερα -ένα ευρωπαϊκό 36, ας πούμε, είναι XL με τα ασιατικά δεδομένα.
Καταλαβαίνετε τι συμβαίνει όταν αγοράζουμε ρούχα on line, γι’ αυτό κι όπως θα έχετε δει, σε πολλές περιπτώσεις τα διαδικτυακά shops ρούχων έχουν πίνακες με διαστάσεις δίπλα στα νούμερά τους. Όχι πως κι αυτό λειτουργεί πάντα κατά γράμμα. Αν σταθείτε μία μέρα στην ουρά ενός ταχυδρομείου, μετρήστε πόσες γυναίκες στέλνουν πίσω ρούχα που αγόρασαν on line. Για να το πούμε εντελώς απλά, ακόμα κι ένα ζωνάκι σε ένα παντελόνι να έχει κολληθεί λίγο διαφορετικά, μπορεί να αλλάζει όλη την εφαρμογή του ρούχου. Όπως κάθε γυναικείο σώμα είναι διαφορετικό, έτσι ουσιαστικά και κάθε ένα ρούχο ως item είναι έστω και απειροελάχιστα διαφορετικό από το διπλανό του.
Μιλάμε τόση ώρα αποκλειστικά για γυναικεία ρούχα, μιας και εκεί εντοπίζεται κυρίως το πρόβλημα του size, δεν είναι πάντως πως δεν θα το συναντήσουμε και στην ανδρική ένδυση. Όπως λέει και η Μαργαρίτα Γουργουρίνη, άντρες με πιο γεμάτο σώμα πολλές φορές δυσκολεύονται να βρουν ρούχα που να κάθονται καλά πάνω τους. Η ειδοποιός διαφορά είναι όμως η αντίληψη πάνω στο σώμα και το ρούχο: αν πεις σε έναν άντρα ότι δεν φοράει M αλλά L κατά πάσα πιθανότητα θα χαρεί, ίσως και να νιώσει «πιο άντρας», σε αντίθεση με μία γυναίκα που αν αντιληφθεί πως αντί για 38 φοράει ξαφνικά 40, θα νιώσει ως και αποτυχημένη.
Ρούχα φτιαγμένα για σώματα κι όχι σώματα φτιαγμένα για ρούχα
Η όποια προσπάθεια προσέγγισης fast fashion αλυσίδων αποδείχθηκε άκαρπη, γι’ αυτό και απευθύνθηκα σε δύο μικρότερα brands που καθένα με τη δική του φιλοσοφία, προσπαθεί να αγκαλιάσει με έναν πιο «true to size» τρόπο την ένδυση -ό,τι μπορεί να σημαίνει «true to size» σε μια βιομηχανία που εδώ και δεκαετίες δεν έχει αποφασίσει πώς θέλει να μετριέται και θέλει μόνο να μετράει, με τις εκάστοτε επιταγές της εποχής και της αγοράς.
Η Karavan Clothing είναι ένα από τα εγχώρια brands ρούχων που έχει αγαπηθεί όσο λίγα τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο για τα χρωματιστά και εμπριμέ της patterns αλλά και για τις άνετες loose γραμμές της που αγκαλιάζουν με άνεση κάθε γυναικείο σώμα.
Όπως εξηγεί η Αργυρώ Κουλούρη, υπεύθυνη παραγωγής και μέλος της ομάδας του δημιουργικού τμήματος της Karavan, δεν είναι εύκολο ένα ρούχο να βγει και σε XS και σε XL και να εφαρμόζει το ίδιο καλά και στις δύο περιπτώσεις. Πάντως, μέριμνα της ομάδας του brand, που αποτελείται από 15 γυναίκες, είναι να φτιάχνει ρούχα μέσα στα οποία όλα τα σώματα να νιώθουν άνετα.
«Για να γίνει αυτό, πρέπει να διαφοροποιηθεί τεχνικά το ρούχο», εξηγεί η υπεύθυνη. Πρώτα από όλα, κατά τη δημιουργία ενός ρούχου γίνονται πολλές πρόβες, «πρέπει τα ρούχα να φορεθούν από πάρα πολλά μεγέθη ώστε να καταλαβαίνεις και ποιες είναι οι ανάγκες των κορμιών, και αυτά να είναι αυτό που λέμε “αληθινά” σώματα». Έπειτα, ένα ρούχο μπορεί να δείχνει ίδιο στη S και στην XL εκδοχή του, όμως, για να λειτουργεί και στις δύο περιπτώσεις, το πατρόν να έχει αλλάξει τεχνικά. Ας πούμε, μια πιέτα που δίνει όγκο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μικρό μέγεθος ενός ρούχου, όχι όμως και στα μεγαλύτερα.
Μέσα σε αυτή τη διαδικασία, που η Αργυρώ Κουλούρη δεν κρύβει πως δεν είναι πάντα εύκολη, είναι πολλοί οι παράγοντες που ένα brand πρέπει να λάβει υπόψη, όπως είναι το ύφασμα ενός ρούχου. Η Karavan ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μεγεθολόγιο στο οποίο το S, για παράδειγμα, αντιστοιχεί σε 68 πόντους. «Στο τζιν, όμως, που είναι πιο σκληρό πανί, οι 68 πόντοι δεν είναι ενδεικτικοί για S, οπότε πρέπει να του δώσουμε παραπάνω πόντους για να νιώθει άνετα η γυναίκα μεγέθους S που το φοράει».
Η Ελίνα Μαγκαφώση, πάλι, μας προτρέπει να παραβλέψουμε τα sizes των ρούχων και να δώσουμε βάση στο fit τους. Αυτό άλλωστε έχει προσπαθήσει να κάνει και η ίδια ως head designer της συλλογής Temeno του Λάκη Γαβαλά.
Όπως εξηγεί η σχεδιάστρια, «κάθε brand και κάθε σχεδιαστής καθορίζει την ταυτότητα του προϊόντος και της εταιρείας όχι μόνο βάσει design αλλα και μέσα από τις γραμμές και τους όγκους των ρούχων. Έτσι, κάθε εταιρεία είναι διαφορετική». Αλλά ακόμα και μέσα σε ρούχα του ίδιου brand, μπορεί σε μία συλλογή του να φοράτε S και σε μία άλλη M, λόγω της διαφορετικής εφαρμογής.
Με το Temeno έχει γίνει μία προσπάθεια να εξαλειφθούν κατά το δυνατόν τα στερεότυπα γύρω από τα νούμερα και τα φύλα στα ρούχα. Είναι μια genderless συλλογή, που φοριέται από το πρωί ως το βράδυ και έχει δύο διαφορετικές γραμμές: την petite και τη regular. Έτσι, ένα φούτερ, λόγου χάρη, στην petite συλλογή μπορεί να είναι L και στη regular να είναι M, αλλά πρακτικά, να έχει το ίδιο μέγεθος, κάτι που έρχεται να κουμπώσει στη λογική fit > size.
Η Ελίνα Μαγκαφώση σημειώνει επιπλέον πως τα τελευταία χρόνια, η μόδα έχει δείξει μεταξύ άλλων «μια στροφή προς το comfort και την αυθεντικότητα» και όσοι την ασπάζονται, αυτό «γράφει» και στο νούμερο των ρούχων τους. Μπορεί, έτσι, ένα άτομο που χωράει σε ρούχα μεγέθους S να έχει υιοθετήσει ένα στυλ που το οδηγεί να επιλέγει ρούχα μεγέθους M ή και L που πέφτουν πιο φαρδιά πάνω στη σιλουέτα.
«Size, it’s just a number»
Τελικά, πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του sizing; Η Μαργαρίτα Γουργουρίνη προτείνει να αναρωτηθούμε κάτι πολύ συγκεκριμένο: «Αν θες να βοηθήσεις τον εαυτό σου, τον πλανήτη, την ντουλάπα σου, κάθε φορά που βλέπεις ένα ρούχο πρέπει να κάνεις την ερώτηση: “Μπορώ να σε παντρευτώ;”». Να ψωνίζουμε, δηλαδή, «με συνείδηση και συναίσθημα» τα ρούχα εκείνα που θεωρούμε πως θα συνεχίσουν να μας συνοδεύουν για πολύ καιρό ακόμα.
Το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι focus στα δυνατά μας σημεία, να τα αναδεικνύουμε και αντίστοιχα, να καλύπτουμε εκείνα που μας κάνουν να νιώθουμε ανασφάλεια με τρόπο που θα μας κάνει να αισθανόμαστε αυτοπεποίθηση. Αυτό υπογραμμίζει κι η Ελίνα Μαγκαφώση, με μία ακόμα σημείωση: «Η μόδα θα αλλάζει συνέχεια. Εμείς επιλέγουμε τι κάνει σε εμάς από όλες αυτές τις προτάσεις».
Ας το θυμηθούμε την επόμενη φορά που θα μπούμε σε ένα δοκιμαστήριο, μη δίνοντας πολλή σημασία στο τι γράφει το καρτελάκι.