Τα δημοσιογραφικά αφιερώματα στις εθνικές επετείους κρύβουν παγίδες που συχνά δεν φαντάζονται όσοι τα προετοιμάζουν. Οταν, για παράδειγμα, στο πολιτιστικό ένθετο «Τέχνες και Γράμματα» της Κυριακάτικης «Κ» αφιερώσαμε τρεις σελίδες στους εορτασμούς, στις εκθέσεις, στις δράσεις και στις εκδηλώσεις που αναμένονται για τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821, ορισμένοι ενοχλήθηκαν. Θεώρησαν το αφιέρωμα «εθνομηδενιστικό» και έσπευσαν να εκφράσουν τις απόψεις τους, επιθετικά, στα κοινωνικά δίκτυα.
Πέρα από μια πρώτη καταγραφή των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν, φιλοξενήθηκε άρθρο με το τι έγραφε η «Κ» στις 25 Μαρτίου του 1921, καθώς επίσης άρθρο της ιστορικού Κωνσταντίνας Παπακώστα και συνέντευξη με τον Τάσο Σακελλαρόπουλο, ιστορικό και εκ των ιθυνόντων των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη. Θα επιμεληθεί, εξάλλου, μεγάλη σχετική έκθεση του ιστορικού μουσείου.
Το ρεζουμέ από τη συζήτηση που είχε μαζί του η συνάδελφος Μάρω Βασιλειάδου θα μπορούσε να είναι αυτό: «Ο ελληνικός Αγώνας έχει πια τους ιστορικούς του, που τον μελετούν από την αρχή, ώστε να καταλάβουν τι συνέβαινε πέρα από τα γεγονότα των μαχών. Η Επανάσταση του 1821 είναι μια συγκλονιστική εποχή της νεοελληνικής ιστορίας και εξαιρετικά γοητευτική. Ας μην ξεχνάμε ότι γέννησε ένα ανεξάρτητο, σύγχρονο κράτος και εμπεριέχει όλα τα στοιχεία της ανατροπής, της μεταρρύθμισης και τη νεωτερικότητα που εμφανίζονται διαρκώς κατόπιν. Της αξίζει συνεπώς μια βαθύτερη μελέτη». Εάν αυτή η παράγραφος εκφράζει εθνομηδενισμό, τότε μάλλον μιλάμε και γράφουμε σε άλλη γλώσσα.
Ποιοι ενοχλήθηκαν όμως; Κάποιοι στους οποίους δεν άρεσε η απαξίωση του χουντικού κιτς των συνταγματαρχών για τα 150 χρόνια από το 1821 (δηλαδή, το 1971). Απ’ όλα, είπαν εν πολλοίς, η χούντα ενόχλησε; Η απάντηση είναι προφανής: κάθε δραστηριότητα που εκκινεί από καθεστώτα αυταρχικά και δικτατορικά είναι στιγματισμένη από την κραυγαλέα και φθηνή προπαγάνδα, πόσο δε μάλλον όταν αυτή η δραστηριότητα είναι ιστορικό μνημείο κακογουστιάς – όπως υπήρξαν όλες οι γιορτές της επταετούς χούντας. Αλλά σε μια εποχή απαξίωσης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας επόμενο ήταν να προκύψουν τέτοιες αντιδράσεις. Κάποιοι θεωρούν ότι όσοι φέρουν τέτοιες αντιλήψεις είναι η μειονότητα. Δεν είμαι σίγουρος. Και δεν είμαι σίγουρος ότι περιορίζονται στην ακροδεξιά δεξαμενή. Η προσέγγιση της Ιστορίας ως ένα πεδίο στο οποίο ενεργούν αποκλειστικά και μόνον ημίθεοι, άγγελοι, τιτάνες, ήρωες, δαίμονες, σατανάδες, δηλαδή η αντίληψη της Ιστορίας με βάση το δίπολο μυθοποίηση – δαιμονοποίηση, είναι διαχυμένη σε όλο το ιδεολογικό φάσμα. Τιτάνας ο Κολοκοτρώνης, τιτάνας και ο Βελουχιώτης.
Δεν αντέχουμε στην Ελλάδα το γεγονός πως άνθρωποι, με αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις, με μικρότητες και μεγαλείο ψυχής, παίρνουν μέρος σε έναν πόλεμο, μια επανάσταση. Για τους περισσότερους, η Ιστορία έχει νόημα μόνον ως αποθέωση της (όποιας) φυλής, της (όποιας) ιδεολογίας, της (όποιας) θρησκείας. Αυτό όμως δεν είναι Ιστορία.