Η ζωή δεν είναι δίκαιη και ευτυχώς που δεν είναι, γιατί φαντασθείτε πόσο αφόρητα βαρετή θα ήταν. (Αφήστε δε ότι θα εξέλιπε και το χιούμορ, αφού δεν θα είχε λόγο να υπάρχει σε μια δίκαιη κοινωνία…) Με αυτό υπ’ όψιν, δεν με ξαφνιάζει ιδιαιτέρως ότι, από τις πρόσφατες εξελίξεις στην υπόθεση του Brexit, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αναδεικνύεται τελικά πολύ ικανότερος στο πολιτικό παιχνίδι από όσο σου επιτρέπει να υποθέσεις η καραγκιοζίστικη εικόνα και συμπεριφορά του – σκληρό, αλλά οφείλω να το αναγνωρίσω.
Από χθες, μετά την αυτομόληση βουλευτή της συμπολίτευσης στους Φιλελευθέρους, η κυβέρνησή του δεν έχει πια την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ο ίδιος όμως και οι συνεργάτες του πρέπει να είναι ικανοποιημένοι, καθώς η εξέλιξη αυτή ενισχύει τις πιθανότητες για πρόωρη προσφυγή στην κάλπη, και μάλιστα με όρους ευνοϊκούς για τον ίδιο και ό,τι εκπροσωπεί. Εκλογές με την ευθύνη του φιάσκου και του εθνικού διασυρμού εξ ολοκλήρου στην πλευρά των αντιπάλων του Brexit είναι ο βέβαιος τρόπος για να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του για έξοδο της Βρετανίας από την Ενωση πάση θυσία («do or die») στις 31 Οκτωβρίου.
Το Brexit εξελίχθηκε σε μια παράλογη περιπέτεια για τη Βρετανία, η οποία έχει ουσιαστικά οδηγήσει σε παραλυσία το κοινοβουλευτικό σύστημα της χώρας. Αυτό είναι πιο σοβαρό από όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως, διότι ο κοινοβουλευτισμός δεν είναι μόνο μια βρετανική επινόηση και συμβολή στον πολιτισμό, για την οποία οι σύγχρονοι Βρετανοί έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι. Είναι, επιπλέον, βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητάς τους το κοινοβουλευτικό σύστημα: το αίτημα «όχι φορολόγηση χωρίς αντιπροσώπευση» ήταν αυτό που προκάλεσε το σχίσμα με τους αποίκους στη Βόρεια Αμερική και διαμόρφωσε την εθνική ταυτότητα τόσο των Αμερικανών όσο και των Βρετανών.
Δεν είναι, λοιπόν, μια κρίση όπως οι άλλες, αυτή που κορυφώνεται τώρα στη Βρετανία. Το γεγονός ότι επί τόσον καιρό το Κοινοβούλιο αδυνατεί να πραγματοποιήσει την απόφαση του δημοψηφίσματος του 2016, συνιστά κρίση υπαρξιακή για τη Βρετανία. Διότι το Brexit αποφασίστηκε, μέσω του δημοψηφίσματος, προκειμένου το Κοινοβούλιο να ανακτήσει την κυριαρχία που απορροφά εκ των πραγμάτων η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Παρ’ όλα αυτά, όλος ο κόσμος παρακολουθεί αυτό το κυρίαρχο Κοινοβούλιο ξανά και ξανά να αποτυγχάνει να δώσει λύση στο πρόβλημα και, εντέλει, να περιέρχεται σε παραλυσία. Με λίγα λόγια, αυτό που παρακολουθούμε είναι μια αναμέτρηση δύο συστημάτων, του βρετανικού και του ευρωπαϊκού, με το δεύτερο να κερδίζει κατά κράτος. Αυτό είναι κάτι που πολλοί Βρετανοί το βιώνουν ως ταπείνωση για τη χώρα τους και μάλιστα πέρα από τα στενά όρια των σταθερών ψηφοφόρων του Συντηρητικού Κόμματος.
Σε σημαντικό βαθμό, η παραλυσία του Κοινοβουλίου οφείλεται στην άκαμπτη στάση των αντιπάλων του Brexit (και από τις τάξεις των Συντηρητικών) να αποδεχθούν την εντολή του δημοψηφίσματος. Αν αυτοί είχαν στηρίξει στο Κοινοβούλιο τη συμφωνία της Μέι με την Ευρώπη (συμφωνία η οποία είναι και η μοναδική που υπήρξε και υπάρχει), η έξοδος της Βρετανίας χωρίς συμφωνία δεν θα ήταν προ των θυρών. Εφόσον ο Τζόνσον κατορθώσει, με τους ελιγμούς και τη ρητορική του, να φορτώσει την ευθύνη στους φανατικούς της παραμονής στην Ευρώπη μπορεί και να συσπειρώσει και να διευρύνει τη δεξιά πτέρυγα των Συντηρητικών. Η εκλογική νίκη για τους Συντηρητικούς του Τζόνσον υπό αυτές τις συνθήκες είναι πολύ πιθανή, όταν η εναλλακτική επιλογή για τη Βρετανία είναι ο Κόρμπιν και η συμμορία του.
Το τίμημα, βέβαια, μιας τέτοιας νίκης θα ήταν η άτακτη έξοδος από την Ευρώπη. Διότι θα ήταν αδιανόητο να φέρει ο Τζόνσον στο Κοινοβούλιο τη συμφωνία της Μέι, που είχε απορρίψει τρεις φορές η προηγούμενη Βουλή, και, επιπλέον, είναι πασίγνωστο ότι η Ευρώπη μένει αμετακίνητη στις θέσεις που είχε συμφωνήσει με την προηγούμενη πρωθυπουργό και δεν συζητά κάτι καινούργιο. Αυτό δεν εμποδίζει, πάντως, τον Τζόνσον να υποστηρίζει ψευδώς ότι σημειώνεται μεγάλη πρόοδος στη διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους, αλλά και το ψέμα αυτό είναι συστατικό της στρατηγικής που επιδιώκει να καταλογίσει την ευθύνη του άτακτου Brexit στους υποστηρικτές της παραμονής στην Ευρώπη.
Βάσει του εκλογικού νόμου του 2011, πάντως, για την προσφυγή στις κάλπες θα είναι απαραίτητες και οι ψήφοι των Εργατικών, καθώς απαιτείται κοινοβουλευτική πλειοψηφία δύο τρίτων. Παρά τα κατά καιρούς λεγόμενα από την πλευρά του Κόρμπιν, η στάση του δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη, διότι δεν προσπαθεί και πάρα πολύ να κρύψει ότι αντιμετωπίζει το Brexit σαν εργαλείο για την ανατροπή των Συντηρητικών και τη δική του άνοδο στην εξουσία, άρα οι θέσεις του είναι κατά κανόνα συγκυριακές – πέραν του ότι και ο ίδιος και η κλίκα του αντιμετωπίζουν την Ευρώπη με αποστροφή ως μια καπιταλιστική λέσχη. Ο Τόνι Μπλερ, που ερμηνεύει καλύτερα τη συγκυρία από τον ιδεοληπτικό Κόρμπιν, προειδοποίησε τους Εργατικούς ότι δεν θα πρέπει να πέσουν στην εκλογική παγίδα του Τζόνσον, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα τον αγνοήσουν. Μακάρι.
Η μεγάλη ειρωνεία σε όλα αυτά είναι ότι, αν τελικά η Βρετανία οδηγηθεί σε εκλογές υπό τις συνθήκες που περιγράφω παραπάνω, ο Τζόνσον θα ποζάρει ως σωτήρας της εθνικής υπερηφάνειας, ενώ ο ίδιος θα έχει κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι του για να την καταρρακώσει. Σαν το παιδάκι που σκότωσε τους γονείς του για να πάει εκδρομή με το ορφανοτροφείο…