Πριν από λίγο καιρό, μέσα στο κατακαλόκαιρο, όταν μαθαίναμε στις ειδήσεις για τον πρωτοφανή ρυθμό με τον οποίο οι πάγοι της Γροιλανδίας λιώνουν, ένας αναγνώστης μού έστειλε άρθρο κυρίου ο οποίος, για να μη σας τα πολυλογώ, αμφισβητούσε το αν και κατά πόσον το λιώσιμο των πάγων αποτελεί πρόβλημα. Το επιχείρημα του κυρίου ήταν (και σας προτείνω να κάθεστε καθώς τα διαβάζετε αυτά) ότι το νερό έχει τον ίδιο όγκο είτε ως στερεό είτε ως υγρό, οπότε όπως το παγάκι που λιώνει στο ποτήρι δεν αυξάνει τη στάθμη του νερού, έτσι και οι πάγοι της Αρκτικής κι αν λιώσουν, δεν θα ανεβάσουν καθόλου τη στάθμη της θάλασσας. Αυτό ήταν το επιχείρημα. Και στη συνέχεια ο κύριος επιβεβαίωνε τους αναγνώστες του πως όλη η ιστορία περί «κλιματικής αλλαγής» είναι μια συνωμοσία του λόμπι των εταιρειών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για να βγάλουν λεφτά. Α, και της Κίνας, που «έχει πολλές σπάνιες γαίες» από τις οποίες «φτιάχνονται οι ανεμογεννήτριες». «Τι έχετε να πείτε γι’ αυτά», ρωτούσε ο μπερδεμένος αναγνώστης. Λοιπόν:
Ο διάλογος για την κλιματική αλλαγή γίνεται όπως γίνεται και οποιοσδήποτε άλλος δύσκολος διάλογος. Τα σοβαρά και τα τεκμηριωμένα στοιχεία και επιχειρήματα είναι περίπλοκα, έτσι οι φωνές που ακούγονται δυσανάλογα πολύ είναι συνήθως οι φωνές των φανατικών, που έχουν πάντα ένα λανθασμένο αλλά απλοϊκό και κατανοητό μήνυμα. Δυστυχώς, οι πρόθυμοι παραλήπτες τέτοιων μηνυμάτων είναι πάρα πολλοί. Στη χώρα μας, περίπου 94% των παιδιών τελειώνουν το γυμνάσιο και άρα έχουν ακούσει μερικά βασικά πράγματα για τη φυσική και τη γεωγραφία, και σχεδόν όλα έχουν κάνει έστω και μία βουτιά στη θάλασσα, οπότε θα περίμενε κανείς όλοι μας να έχουμε κάπου αποθηκευμένη τη γνώση για να καταλαβαίνουμε αυτόματα γιατί το επιχείρημα με το παγάκι είναι αστείο με τουλάχιστον δύο τρόπους. Ο αναγνώστης που ήξερε να ανοίξει τον υπολογιστή του ή το κινητό του και να μου γράψει ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, ας πούμε, θα έπρεπε να θυμάται ότι το νερό των πάγων και το νερό της θάλασσας δεν έχουν την ίδια πυκνότητα, αλλά, κυρίως, θα έπρεπε να έχει μια εικόνα στο μυαλό του για τα βασικά χαρακτηριστικά του κόσμου μας, όπως για παράδειγμα το ότι οι περισσότεροι πάγοι στον αρκτικό κύκλο, το 99,5% των πάγων στον κόσμο, δεν επιπλέουν στο νερό, αλλά βρίσκονται πάνω στην ξηρά.
Οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής χρησιμοποιούν τέτοια κραυγαλέα επιχειρήματα, χρησιμοποιούν σκοτεινούς φανταστικούς «κακούς», χρησιμοποιούν και μυστηριώδεις όρους ποντάροντας στο ότι ο παραλήπτης του μηνύματος δεν θα ξέρει περί τίνος πρόκειται (γουάου, σπάνιες γαίες, ώστε γι’ αυτό γίνονται όλα, για τις ανεμογεννήτριες λέει ο άλλος, διαβάζοντας το άρθρο σε ένα κινητό τίγκα στις σπάνιες γαίες). Και, βέβαια, χρησιμοποιούν και πραγματικά στοιχεία με στρεβλό τρόπο, σαν τη διαρκή επίκληση του γνωστού γεγονότος ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο, ότι έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν και ότι μάλιστα σε κάποιες από τις προηγούμενες η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ήταν πολύ υψηλότερη από ό,τι είναι σήμερα. Το ότι εκείνες τις εποχές δεν υπήρχε ανθρώπινο είδος και ότι σε εκείνες τις συνθήκες θα ήταν αδύνατο για έναν ανθρώπινο πολιτισμό παρόμοιο με αυτόν που έχουμε γνωρίσει σε οποιοδήποτε σημείο των τελευταίων 10.000 χρόνων να υπάρξει, δεν το αναφέρουν.
Είναι βεβαίως προφανές ότι τελικός στόχος των επαγγελματιών αρνητών της κλιματικής αλλαγής δεν είναι τόσο τα επιχειρήματα αυτά καθαυτά ή η υπεράσπιση μιας αλήθειας, αλλά ο θόρυβος. Η δημιουργία της εντύπωσης ότι «υπάρχει και άλλη άποψη», ότι «δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα». Γνωστά, παλιά κόλπα αυτά, η βιομηχανία του καπνού τα χρησιμοποιούσε υποδειγματικά από τη δεκαετία του ’50. Στην εποχή μας, θα περίμενε κάποιος οι κοινωνίες και οι πολίτες ξεχωριστά να έχουν αναπτύξει πια άμυνες απέναντι σε τέτοιες πρακτικές. Ή, έστω, όποιος ξέρει να στέλνει ένα email να έχει μάθει και τι είναι οι παγετώνες.