Ολοι γνωρίζουμε πως κάθε Ελληνας μπλέκει αναγκαστικώς στα γρανάζια της γραφειοκρατίας. Ο,τι και να κάνει, πέρα από το να αναπνέει. Δεν ζούμε στον 19ο αιώνα όταν κάποιος αρνιόταν να πληρώνει φόρους με το επιχείρημα «Εγώ, ο Χένρι Ντέιβιντ Θορό δηλώνω σε όλους ότι δεν επιθυμώ να είμαι μέλος οποιασδήποτε κοινότητας στην οποία δεν έχω κάνει αίτηση να ενταχθώ». Επομένως, εκ των πραγμάτων, κάποια στιγμή οποιοσδήποτε από εμάς –θέλει, δεν θέλει– θα έρθει αντιμέτωπος με την οργανωτική έκφραση της κοινωνίας που λέγεται κράτος.
Οι Ελληνες πολίτες, όμως, έχουν περισσότερες υποχρεώσεις από εκείνες που έχουν οι υπήκοοι όλων των σύγχρονων κοινωνιών. Είναι, κατ’ αρχάς, κλητήρες της γραφειοκρατίας. Απαντες έχουμε την εμπειρία να μεταφέρουμε χαρτιά από γραφείο σε γραφείο (κάποιες φορές και από πόλη σε πόλη) για υπογραφές και μετά πάλι στην αφετηρία. Το χειρότερο όλων είναι πως θεωρείται πολύ φυσικό να προσκομίζει ο πολίτης χαρτιά φορολογικής ενημερότητας στην ίδια την εφορία, ή ασφαλιστικής ενημερότητας στο ασφαλιστικό του ταμείο.
Υπάρχουν δύο λογιών άχρηστες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Οι πρώτες είναι εκείνες που γίνονται με κοινωνική απαίτηση και συνοψίζονται στη φράση «και τι κάνει το κράτος γι’ αυτό;». Το κράτος ανταποκρίνεται. Φορτώνει και ένα χαρτί παραπάνω για όποιο πράγμα κι αν επιχειρήσουν οι πολίτες του. Οι δεύτερες άχρηστες γραφειοκρατικές διαδικασίες έχουν να κάνουν με την εξυπηρέτηση της ίδιας της γραφειοκρατίας. Νομοθετούνται υποχρεώσεις –ή έστω διατηρούνται πρόνοιες άλλων εποχών ακόμη και δικτατορικών κυβερνήσεων (π.χ. Μεταξά)– για τη βολή των διοικούντων και υπαλλήλων του οργανισμού. Ετσι όποιος προλαβαίνει θεσπίζει και μια υποχρέωση στους τράχηλους εκείνων που θεωρητικώς ζυγόν δεν υπομένουν. Ακόμη και η Ελληνική Στατιστική Αρχή!
Η επιστολή της Αρχής είναι τυπωμένη και τυποποιημένη: «Αξιότιμε/η Κύριε/α. Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) θα διενεργήσει κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2019 την Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών και για αυτόν τον σκοπό (κ.λπ.). Επισημαίνεται, τέλος, ότι η παροχή στοιχείων στην ΕΛΣΤΑΤ είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ»· κεφαλαία στο πρωτότυπο. Και το κερασάκι: «Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την συνεργασία σας».
Σύμφωνοι! Η Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών είναι σημαντική. Αλλά το ίδιο σημαντικές είναι και οι έρευνες της Eurostat ή ιδιωτικών εταιρειών, για τις οποίες η παροχή απαντήσεων δεν είναι υποχρέωση του πολίτη.
Στην Ελλάδα το κράτος είναι Θεός. Πρέπει, όμως, να είναι σαν τον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης ο οποίος είχε «μόνο κανόνες και κανένα έλεος»; Το χειρότερο, δε, είναι πως ο Θεός είχε μόνο δέκα εντολές. Το ελληνικό κράτος χιλιάδες, μην πούμε εκατομμύρια…