Διπλωματικά, η Ελλάδα αντέδρασε αποτελεσματικά στις πρόσφατες τουρκικές προκλήσεις. Εγινε πολλή δουλειά στο παρασκήνιο, με συντονισμό διαφόρων διαύλων για την προώθηση της ελληνικής θέσης και η πεποίθηση στην κυβέρνηση είναι ότι, διπλωματικά, εξουδετερώθηκαν οι τουρκικές αξιώσεις. Αυτή όμως είναι μόνον η εισαγωγή της αρχής, σε αυτή την ιστορία που μπλέξαμε, διότι η νέα Τουρκία του Ερντογάν δεν περιορίζεται στη διπλωματία και απειλεί με αυτό που λένε στη διπλωματική γλώσσα «μονομερείς ενέργειες», δηλαδή, βία – διότι η απειλή και ο τσαμπουκάς βία είναι. Στην περίπτωση αυτή (το λεγόμενο κακό σενάριο), η κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι η Ελλάδα θα αντιδράσει. Μένουμε εδώ. Οχι ότι γνωρίζω κάτι παραπάνω – δεν πάω να κάνω τον έξυπνο. Αυτά, πάντως, αρκούν για να μας δώσουν το μέτρο της σοβαρότητας της κατάστασης στα ελληνοτουρκικά.
Μέσα στο πλαίσιο της συζήτησης της συγκεκριμένης κατάστασης, η ιδέα για παράταση –δηλαδή, αύξηση– της στρατιωτικής θητείας, την οποία εισηγούνται βουλευτές της συμπολίτευσης, ασφαλώς και δεν πρέπει να είναι ταμπού. Δεν είναι όμως καθόλου χρήσιμη, διότι η παράταση της θητείας δεν προσφέρει τίποτε απολύτως στις ανάγκες της άμυνας της χώρας. Η παράταση της θητείας είναι μια τελείως μηχανική αντίδραση, εκ μέρους ενός συστήματος (και των εκπροσώπων του) που δεν έχει καταλάβει ότι η πραγματικότητα το έχει ξεπεράσει.
Το στράτευμα, υποστηρίζει η πλειονότητα των αρμοδίων τεχνοκρατών (δηλαδή, των ανωτάτων αξιωματικών, για να μην τα μασάω…), χρειάζεται επαγγελματίες μακροχρόνιας υπηρεσίας. Η παράταση της θητείας θα είχε νόημα μόνον εφόσον εντασσόταν σε ένα γενικότερο ανασχεδιασμό της θητείας, που ενδεχομένως θα εκτεινόταν και σε δράσεις πολιτικής προστασίας (π.χ., πυρκαγιές, μεταναστευτικό κ.ά.). Ειδάλλως, μόνο περιττό βάρος θα προσέθετε στο στράτευμα· βάρος, το οποίο για τη συντήρησή του θα απορροφά πόρους, δυναμικό και χρόνο από το αμυντικό σύστημα της χώρας.
Ακριβώς επειδή αύξηση της θητείας υπό το σημερινό καθεστώς θα ήταν μια περιττή επιβάρυνση του αμυντικού συστήματος, είναι και άδικη για τους στρατεύσιμους. Τι προσφέρουν, ώστε να αισθάνονται ότι κάνουν κάτι που αξίζει; Ουσιαστικά, μαντρώνεις ένα μέρος του πληθυσμού σε συνθήκες απόλυτης βαρεμάρας. Και με τι όφελος; Μια ρηχή εντύπωση, που προδίδει αδυναμία προσαρμογής στην πραγματικότητα και αδυναμία ουσιαστικής αντίδρασης στην απειλή. Περνάς, όμως, ίσως πει κάποιος, ένα μήνυμα πατριωτισμού. Σοβαρά; Αυτό που κάνεις είναι να φορτώνεις την άμυνα της χώρας με περιττό βάρος, για τη συμβολική έκφραση ενός πατριωτισμού άνευ αντικρίσματος. Ενός βλακώδους πατριωτισμού, εντέλει, όπως βλακώδης είναι κάθε περιττή σπατάλη.
Είναι θετικό ότι ο υπουργός Αμυνας, που μπορεί να μην έχει άλλες χάρες, πάντως αντιλαμβάνεται την κατάσταση και ανταποκρίνεται. Προσφάτως ανακοίνωσε την πρόσληψη 1.200 οπλιτών βραχείας ανακατάταξης. (Οφείλω να το αναγνωρίσω αυτό στον Ν. Παναγιωτόπουλο, που μάλλον έχει κακοπάθει στα χέρια μου. Δικαίως, όπως πάντα…)
Κάτι άλλο που κινείται τελευταία, σχετικά με τα αμυντικά ζητήματα, είναι η προμήθεια δύο γαλλικών φρεγατών, που υποτίθεται ότι, πέραν του δέους που θα εμπνεύσουν στους επίβουλους, θα σφραγίσουν και την ελληνογαλλική συμμαχία στα ελληνοτουρκικά. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι φρεγάτες αυτές είναι θαυμάσιες και πολύ ωραίες στην όψη. Ομως, πρώτον, είναι τεράστιες σε μέγεθος για τις ανάγκες της χώρας μας και, δεύτερον, τους λείπει βασικός εξοπλισμός για να είναι λειτουργικές. Ο κυριότερος λόγος όμως για τον οποίον η υπόθεση αυτή δεν φαίνεται να έχει μέλλον, είναι επειδή δεν υπάρχουν τα χρήματα. Τόσο απλό είναι.
Καταλήγω, κάπως έτσι, στη δυσάρεστη πραγματικότητα. Η προτεραιότητα αυτή την ώρα για την άμυνα της χώρας δεν είναι η προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων, αλλά η προμήθεια των αναλώσιμων υλικών, τα οποία είναι απαραίτητα, ώστε τα υπάρχοντα οπλικά συστήματα να είναι πλήρως αξιοποιήσιμα και αξιόπιστα. Η σχετική δαπάνη έχει εγκριθεί από την προηγούμενη Βουλή και είναι ύψους ενός δισ. ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι για κάθε μία από αυτές τις δαπάνες θα πρέπει να γίνει δημόσιος διαγωνισμός – δηλαδή, τρέχα γύρευε. Αυτό που επιβάλλουν ο ρεαλισμός και ο πατριωτισμός, νομίζω, είναι οι προμήθειες αυτές να γίνουν με απευθείας αναθέσεις. Ακούγεται φρικώδες, το καταλαβαίνω. Προϋποθέτει διαφάνεια και πολιτική συναίνεση σε υψηλό επίπεδο, ειδάλλως ο κίνδυνος του πολιτικού κόστους από τη σκανδαλολογία, που θα ξεκινήσει αμέσως, θα είναι τεράστιος για την κυβέρνηση.
Αυτό είναι όμως εκείνο που έχει ανάγκη τώρα η άμυνα της χώρας. Δύσκολο, αλλά τι να κάνουμε; Συνήθως τα πιο χρήσιμα που μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση είναι και τα πιο δύσκολα. Αυτό το πρόβλημα καμία θεωρία και καμία ιδεολογία δεν το έχει λύσει…
Βαψομαλλιάδες
Παρατηρούσα στις εικόνες από τη Βουλή τον αριθμό των μελών της κυβέρνησης που βάφουν τα μαλλιά τους. Σκεπτόμουν ότι το κάνουν μάλλον από σεβασμό προς τον πρωθυπουργό, για να δείχνουν ηλικιακά μικρότεροί του. Πολύ λεπτό εκ μέρους! Δείχνει ευαισθησία…