Αν η δημοσκόπηση προ δέκα ημερών, που έδειξε ότι το 84% των Ελλήνων ανησυχούσε για τις προκλήσεις του Ερντογάν και μόλις το 42% για τον κορωνοϊό, γινόταν σήμερα, είναι βέβαιο ότι τα ευρήματα θα ήταν διαφορετικά. Το πιθανότερο είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα εξέφραζε μεγάλη ανησυχία για την εξάπλωση του κορωνοϊού και μάλλον μικρότερο ποσοστό θα επέμενε ότι τα καμώματα του Ερντογάν στον Εβρο και στο Αιγαίο συνιστούν την πρώτη απειλή κατά της χώρας.
Η επιτυχημένη αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού στον Εβρο δημιούργησε ένα αίσθημα ασφάλειας στην ελληνική κοινωνία, ενώ, αντίθετα, η ίδια κοινωνία «αναγκάστηκε» –κυριολεκτικά– να συνειδητοποιήσει ότι ο COVID-19 δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται αμέριμνα και με ελαφρότητα. Οσα συμβαίνουν στην Ιταλία βάζουν σφραγίδα στη νέα πραγματικότητα.
Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης ενδεχόμενο οι πολίτες να θεωρούν ότι η χώρα απειλείται σχεδόν εξίσου από την Τουρκία και τον Ερντογάν. Δύσκολο, γιατί οι προκλήσεις της Τουρκίας γίνονται αντιληπτές ως απειλή κατά του έθνους γενικά, ενώ ο κορωνοϊός απειλεί την υγεία, την τσέπη και τον τρόπο ζωής του καθενός ατομικά, οπότε η απειλή αυτή είναι και πιο αισθητή. Πέρα όμως από τις υποθέσεις, γεγονός είναι ότι ξαφνικά η Ελλάδα πλήττεται από τη λεγόμενη «τέλεια καταιγίδα». Βρίσκεται υπό τη συνεχή πίεση μιας μεταναστευτικής επιδρομής που κατευθύνεται από την Αγκυρα, η οποία παράλληλα παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματά μας με κάθε ευκαιρία και έχει εξαπολύσει μια διεθνή εκστρατεία κατασυκοφάντησης. Ταυτόχρονα υφίσταται, όπως και όλος ο κόσμος, την επιθετική εξάπλωση μιας ιογενούς πανδημίας, για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία προς το παρόν.
Ως συνέπεια δε αυτής της πανδημίας, επελαύνει μια οικονομική κρίση που πολύ δύσκολα θα αντιμετωπιστεί παγκοσμίως, καθώς ουδείς γνωρίζει πότε θα λήξει και τι θα αφήσει πίσω της.
Το χειρότερο ακριβώς με την περιπέτεια την οποία ζει ο κόσμος στη σημερινή συγκυρία είναι η αβεβαιότητα της επόμενης ημέρας. Ποιες, δηλαδή, θα είναι τελικά οι συνέπειες της διπλής επίθεσης στην υγεία και στην οικονομία στο σύνολο της ανθρωπότητας. Θα αντέξουν τα συστήματα υγείας; Πόσες θα είναι οι ανθρώπινες απώλειες; Θα καταφέρουν τα οικονομικά και ασφαλιστικά συστήματα, δημόσια και ιδιωτικά, να στηρίξουν τις οικονομίες των διαφόρων χωρών; Θα υπάρξουν άραγε αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη νοοτροπία των κοινωνιών; Θα είναι ριζικές και μόνιμες ή προσωρινές και ο κόσμος θα επανέλθει στα ίδια;
Τα παραπάνω ερωτήματα αφορούν φυσικά και τη δυσκίνητη, πεισματάρα και αμετανόητη ελληνική κοινωνία, στην οποία περιλαμβάνονται το κράτος, οι θεσμοί και η πολιτική τάξη. Γιατί, παρά την προσπάθεια που γίνεται με μηνύματα αισιοδοξίας και στήριξης, κανείς δεν ξέρει αν θα αντέξουν τόσο το σύστημα υγείας όσο και η οικονομία γενικότερα. Θα εξαρτηθεί σίγουρα από την ένταση και τη διάρκεια της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς.
Δεν γνωρίζουμε ποιος θα βγει λιγότερο ή περισσότερο εξασθενημένος και ποιες θα είναι οι καινούργιες ισορροπίες. Δεν ξέρουμε αν και ποια Ευρωπαϊκή Ενωση θα αναδυθεί όταν κάποτε τελειώσει το κακό. Ούτε ποιες θα είναι οι σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών με τις ΗΠΑ, μετά και το νέο κτύπημα που έδωσε ο Τραμπ, κόβοντας τις πτήσεις από την Ευρώπη προς τη χώρα του, με εξαίρεση τη Βρετανία, προκειμένου να δείξει: α) ότι επιβραβεύει το Brexit, άρα παραμένει υπέρμαχος της διάλυσης της Ε.Ε., β) ότι στηρίζει την αδελφότητα των αγγλοσαξονικών χωρών.
Κάποιοι θα αναρωτιούνται ήδη αν πρόκειται να βγει και τίποτα καλό από αυτό που ζούμε σήμερα. Δύσκολο να το πει κανείς με δεδομένες τις ανθρώπινες απώλειες.
Ειδικά όμως για την Ελλάδα, δεν αποκλείεται να ανοίξει ο δρόμος για καθιέρωση μερικών μεταρρυθμίσεων σε ορισμένους τομείς, όπως η τηλεργασία, η τηλεκπαίδευση και η υγεία. Για τα υπόλοιπα θα δούμε.
Προς το παρόν, πάντως, περιμένουμε τα χειρότερα στο πεδίο του κορωνοϊού και της οικονομίας, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη συνάντηση Μέρκελ – Μακρόν – Ερντογάν, αν τελικά πραγματοποιηθεί αυτή την εβδομάδα. Γιατί κανείς δεν ξέρει τι ξημερώνει και τι θα μείνει όρθιο.