Ανάγκα και θεοί πείθονται. Η Ιταλία δεν θα ανεχόταν την ταπείνωση, ο Κόντε δεν σκόπευε να υποβάλει την παραίτησή του στον Σαλβίνι. Και η κ. Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι η ύφεση στην Ευρώπη θα έφτανε το -15%, διπλάσια από αυτή που προβλέπει το ΔΝΤ (-7,5%), τριπλάσια από το 2009 (-4,5%). Κερδισμένος δεν θα υπήρχε – ούτε η Γερμανία. Μια αποχώρηση της Ιταλίας θα πυροδοτούσε τη διάλυση της Ενωσης· άνευ αυτής η Γερμανία θα παρέμενε μια μεσαία χώρα με ακριβό μάρκο σε έναν κόσμο με γίγαντες. Αν, πάλι, δεν συγκρατηθεί η ύφεση, και η Γερμανία θα υποφέρει – η Ευρώπη απορροφά το 68% των εξαγωγών της. Συχνά, αφού δοκιμαστούν όλοι οι άλλοι δρόμοι, ακολουθείται ο δρόμος της λογικής. Μένει να αποδειχθεί αν ισχύει στην περίπτωση, πάντως στη Σύνοδο έγινε ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση.
Πρώτο: Η Κομισιόν θα σηκώσει λεφτά από τις αγορές με εγγυήσεις των 28 κρατών. Αυτό ακριβώς είναι μια αμοιβαιοποίηση του νέου δανεισμού, ένα πρώτο σημαντικό στοιχείο της συμφωνίας, σε μια εποχή που ενισχύεται η εσωστρέφεια στον κόσμο και στα ευρωπαϊκά κράτη. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός θα αυξηθεί στο 2% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος των «28» τα επόμενα 2-3 χρόνια. Μένει να αποφασιστεί πόσα λεφτά θα συγκεντρωθούν, λέγεται ότι θα αγγίξουν τα 2 τρισ. ευρώ, αν επαληθευθεί θα πλησιάζουν το 14% του ΑΕΠ των «28» της Ε.Ε. – πλέον των εθνικών πόρων που θα δώσει κάθε κράτος. Θα δοθούν εμπροσθοβαρώς, από 1.1.21, λαμβάνοντας υπόψη την καταστροφή και τις ανάγκες κάθε χώρας. Τέλος, ειδική αναφορά γίνεται στην ενίσχυση του τουρισμού.
Δεύτερο: Το σημαντικό θέμα είναι πώς θα διατεθούν αυτά τα κεφάλαια, ως δάνεια ή ως επιχορηγήσεις – δηλαδή χωρίς επιβάρυνση του χρέους; Μέχρι προχθές, οι ισχυροί (μαζί και η Κομισιόν) απέκλειαν τις επιχορηγήσεις, η Σύνοδος συμφώνησε να τις συμπεριλάβει. Η διαπραγμάτευση θα είναι σκληρή. Αν επαληθευθεί ότι θα γίνει κατανομή 50% δάνεια, 50% επιχορηγήσεις, νομίζω ότι θα είναι ένας ανεκτός συμβιβασμός – ως τέτοιος, δεν θα ενθουσίαζε καμία πλευρά. Αξίζει να σημειώσουμε, επιπλέον, ότι και τα δάνεια θα διαφέρουν από εκείνα του ESM (διάρκειας 2-3 ετών, που βάζουν θηλιά στον λαιμό της χώρας που θα προσφύγει). Θα είναι μακράς διάρκειας (όχι perpetual, γιατί έχουν υψηλό επιτόκιο) ίσως 50 ετών, με το ενδεχόμενο να ανακυκλώνονται ή, κάποια στιγμή, να μπουν κάτω από την ομπρέλα της ΕKT.
Πολλά ζητήματα έμειναν ανοιχτά, στις 6 Μαΐου θα γνωρίζουμε περισσότερα. Η διαπραγμάτευση θα είναι μακρά και δύσκολη, στα δύο θετικά σημεία που προανέφερα θα πρόσθετα την ενίσχυση της Κομισιόν, την εισαγωγή των κοινοτικών διαδικασιών και την εμπλοκή του Ευρωκοινοβουλίου. Ισως, τέλος, θα είχε ενδιαφέρον να εξεταστεί και η ιδέα που έπεσε στο τραπέζι της Συνόδου, να μην ενισχυθούν οι εταιρείες που έχουν έδρα σε φορολογικούς παραδείσους. Ενας τέτοιος παράδεισος μάλιστα είναι και η Ολλανδία. Προσφέρει καταφύγιο φοροδιαφυγής σε εταιρείες και, με αυτόν τον τρόπο, υπολογίζεται ότι στερεί από τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη 10 δισ. ευρώ ετησίως.