Στις αρχές Σεπτεμβρίου η Τουρκία επιδιώκει να αρχίσει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Οι έρευνες θα γίνουν σε ένα από τα 24 οικόπεδα για τα οποία η τουρκική κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ έχει κάνει αίτημα γεώτρησης και εκτείνονται από βόρεια της Ρόδου έως νοτιοανατολικά της Κρήτης, σύμφωνα με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Τα τουρκικά ερευνητικά πλοία θα συνοδεύονται, όπως έχει πει ο Ερντογάν, από τουρκικές φρεγάτες.
Αν η Αθήνα εμποδίσει τις σεισμικές έρευνες –όπως οφείλει– με δικά της πολεμικά πλοία, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει θερμό επεισόδιο, με άγνωστες συνέπειες. Κάτι για το οποίο η Αθήνα έχει ήδη προειδοποιήσει σε όλους τόνους. Στη συνάντηση Μητσοτάκη – Τραμπ στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, ο Ελληνας πρωθυπουργός περιέγραψε στον Αμερικανό πρόεδρο το ενδεχόμενο μιας ελληνοτουρκικής σύρραξης ανάμεσα στις δύο χώρες του ΝΑΤΟ στην περίπτωση που η Αγκυρα προχωρήσει σε μια κίνηση αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον, η Αθήνα έχει επιδοθεί σε έναν διπλωματικό μαραθώνιο σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, παρουσιάζοντας αναλυτικά την καθημερινή προκλητικότητα της Αγκυρας και πιέζοντας για την αποτροπή των ερευνών. Μάλιστα, έχει ζητηθεί και η παρουσία γαλλικών ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο μετά το καλοκαίρι, για να σταλεί το μήνυμα ότι η Αθήνα δεν είναι μόνη, αλλά τη στηρίζουν και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη.
Στον ίδιο διπλωματικό μαραθώνιο εντάσσεται και η πρόσφατη συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, με την οποία αναγνωρίζεται ότι η Ελλάδα διατηρεί ακέραιο το δικαίωμα επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης της από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια, καθώς και ότι τα νησιά –σε αντίθεση με όσα παγίως υποστηρίζει η Αγκυρα– διαθέτουν υφαλοκρηπίδα και θαλάσσιες ζώνες. Η Αθήνα επιδιώκει να οριοθετήσει την ΑΟΖ και με την Αίγυπτο, αμφισβητώντας έτσι με έμπρακτο και νομικά ισχυρό τρόπο το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.
Είναι πιθανόν, υπό το βάρος των διεθνών πιέσεων, η τουρκική πλευρά να κάνει πίσω και να αναβάλει τις σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ιδιαίτερα, μάλιστα, εάν υπάρξει έμπρακτη υποστήριξη στις ελληνικές θέσεις –πέρα από το ρητορικό επίπεδο– και με την παρουσία ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στο θέατρο των επιχειρήσεων. Ωστόσο, η φανερή αδιαφορία των υπόλοιπων Ευρωπαίων για την αποτροπή μεταφοράς τουρκικών όπλων στη Λιβύη (που είδαμε αυτή την εβδομάδα) δεν αποτελεί και τον καλύτερο οιωνό. Ούτε και τα τεράστια εσωτερικά προβλήματα επανεκλογής που αντιμετωπίζει ο πρόεδρος Τραμπ μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και τη συνεχιζόμενη επέλαση του κορωνοϊού στις ΗΠΑ, που έχουν απορροφήσει όλη την προσοχή του.
Πράγμα που δεν αποκλείει την πιθανότητα, τελικά, η Αγκυρα να επιδιώξει κάποιου είδους θερμό επεισόδιο στην Ανατολική Μεσόγειο, για να δείξει ότι αυτή είναι η μεγάλη δύναμη στην περιοχή (είναι φανερό ότι ο τσαμπουκάς της στη Συρία και στη Λιβύη τής βγαίνει προς το παρόν), ώστε να σύρει την Αθήνα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι επιβεβλημένο, πέραν της διπλωματικής υπερπροσπάθειας, η Αθήνα να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις. Να αναλάβει πρωτοβουλίες για να ξαναχτίσει γέφυρες με την Αγκυρα, οι οποίες «κάηκαν» τους προηγούμενους μήνες. Είτε από τις προκλητικές συμπεριφορές της τουρκικής ηγεσίας (συνεχείς παραβιάσεις, υπερπτήσεις, προσπάθειες εισβολής μεταναστών στον Εβρο, εμπρηστικές δηλώσεις κ.λπ.) είτε και από τις λανθασμένες κινήσεις της ελληνικής πλευράς (προσέγγιση και πρόσκληση του στρατηγού Χαφτάρ στην Αθήνα).
Η δημιουργία ενός διαύλου επικοινωνίας σε υψηλό επίπεδο θα επιτρέψει κάθε πλευρά να ακούσει και να αντιληφθεί τις προθέσεις και τους στόχους της άλλης. Και θα βγάλει από τη μέση το «σπασμένο τηλέφωνο», που θολώνει την εικόνα και δημιουργεί πάντοτε λανθασμένες εντυπώσεις.
Είναι αλήθεια ότι ο ελληνοτουρκικός διάλογος που γινόταν επί χρόνια μέσω των εκπροσώπων των δύο υπουργείων Εξωτερικών δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε σταματήσει. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν η Αγκυρα είχε ακόμη τα μάτια της στραμμένα στην Ευρώπη και το τουρκικό ΑΕΠ ήταν αντίστοιχο με το ελληνικό. Και δεν είχε ακόμη μεταμορφωθεί σε περιφερειακή δύναμη, που ενδιαφέρεται περισσότερο να εκπροσωπεί τις ισλαμικές χώρες της περιοχής από το να έχει στενότερες σχέσεις με τη Δύση.
Ωστόσο, ακόμη και σήμερα είναι σημαντικό οι δύο πλευρές να βάλουν και πάλι τις βάσεις μιας συνεννόησης, με πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς. Πριν η υπόθεση εκτραχυνθεί και φθάσει σε θερμό επεισόδιο. Διότι τα περιθώρια συνεννόησης είναι πολύ μεγαλύτερα πριν αρχίσουν να βαράνε τα κανόνια παρά μετά.