«Οταν ταξίδεψα για πρώτη φορά στην Αυστραλία το 1996, ένα χρόνο αφότου είχα έρθει στη Σάμο, οι ομογενείς Σαμιώτες ήταν περίπου 33.000. Αποτελούσαν μια πολύ ζωντανή και δραστήρια κοινότητα. Υπήρχαν ισχυρές γέφυρες με το νησί γιατί η παλιά γενιά τις συντηρούσε με διάφορους τρόπους. Αλλά οι παλιοί εκοιμήθησαν και οι γέφυρες αυτές δεν υπάρχουν πια. Δεν ξέρεις από πού να ζητήσεις βοήθεια, δεν ξέρεις πού να απευθυνθείς, και τι να πρωτοφτιάξεις…».
Σηκώνω το βλέμμα μου ψηλά. Μέσα από τα ρήγματα στον τρούλο της Παναγίας φαίνεται ο ουρανός. Το φως που μπαίνει στο εσωτερικό, δίνει έναν ακόμη πιο δραματικό τόνο στην εικόνα του πληγωμένου ναού, έτσι όπως φωτίζει τα συντρίμμια, τα πεσμένα μανουάλια και τα θυμιατά αλλά και τη φιγούρα του μητροπολίτη Ευσέβιου που στέκεται σαστισμένος και βυθισμένος στις σκέψεις του.
«Τι να πρωτοφτιάξουμε και πώς..», λέει και ξαναλέει.
Βρισκόμαστε στο Βαθύ της Σάμου, σε έναν από τους πολλούς ναούς του νησιού που έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές εξαιτίας του σεισμού της 30ής Οκτωβρίου. Οσο περνάνε οι μέρες, αποκαλύπτεται η έκταση της καταστροφής –πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με την αρχική εκτίμηση–, σε σπίτια και επιχειρήσεις, στον πλούτο που με κόπο έχει χτίσει ο καθένας, αλλά και σε σχολεία, ιστορικά κτίρια και μνημεία, εκκλησίες και ξωκλήσια, τους πολιτιστικούς θησαυρούς του νησιού. Τι να πρωτοφτιάξεις εν μέσω υγειονομικής κρίσης που γονατίζει τους πολίτες όλης της χώρας και την οικονομία αλλά και προσφυγικής κρίσης την οποία σηκώνει στις πλάτες της η Σάμος αγόγγυστα τα τελευταία χρόνια;
Η πολιτεία έσπευσε από την πρώτη στιγμή. Εσκυψε πάνω από τους νησιώτες. Στηρίζει στις πρώτες μεγάλες ανάγκες και μοιράζει υποσχέσεις για το μέλλον. Θέλει να συνδράμει, αλλά τι απ’ όλα όσα υπόσχεται μπορεί να πραγματοποιήσει; Οι κρατικοί πόροι δεν επαρκούν, χρειάζονται ιδιωτικά κεφάλαια από το εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό.
Αν, όμως, εντός της Ελλάδας έχει αναπτυχθεί από τα προηγούμενα χρόνια της οικονομικής κρίσης μια νέα γενιά ευεργετών που έχει βάλει πλάτη στην προσπάθεια για ανάκαμψη και επανεκκίνηση, προσφέρει χρήματα για το σύστημα υγείας, χορηγεί τις τέχνες, ενισχύει τις κοινωνικές δομές, την έρευνα, την εκπαίδευση, την τεχνολογία, δεν είναι σίγουρο ότι συμβαίνει το ίδιο και στο εξωτερικό.
Η νέα γενιά της ομογένειας πονάει το νησί όπως η παλιά; Ενημερώνεται, επικοινωνεί, κρατάει ζωντανή τη μνήμη, αναγνωρίζει κάτι από το παρελθόν και την ιστορία της οικογένειάς της στις γκρεμισμένες εκκλησίες και στα συντρίμμια των παραδοσιακών σπιτιών; Πότε επισκέφθηκε τελευταία φορά το Καρλόβασι και το Βαθύ; Στα χωριά των παππούδων της, τη Λέκκα και την Καστανιά, τον Πύργο και τα Κοντέικα, ταξίδεψε πρόσφατα; «Οι παλιοί εκοιμήθησαν…». Με τους νέους πρέπει να χτιστούν νέες γέφυρες.