Πριν από εβδομήντα έξι χρόνια, τέτοιες ημέρες, είχαν ξεσπάσει οι μάχες στην Αθήνα. Τα Δεκεμβριανά του 1944. Ηταν η μοιραία και αναπόφευκτη κατάληξη μιας πορείας αίματος που ξεκίνησε την άνοιξη του 1943 στη Δ. Μακεδονία και κορυφώθηκε με τη μάχη των Αθηνών.
Η ερμηνεία των όσων έγιναν από τους ιστοριογράφους της Αριστεράς αποτέλεσε ένα από τα εργαλεία με τα οποία κτίστηκε η μεταπολιτευτική ηγεμονία αυτού του χώρου. Ηταν μια εύκολη νίκη, γιατί ο αντίπαλος δεν προσήλθε ποτέ στον αγωνιστικό χώρο, είτε από ενοχές είτε από αδιαφορία. Μέσα από μια αφήγηση γεμάτη από αποσιωπήσεις και διαστρεβλώσεις γεγονότων, οι διανοούμενοι της Αριστεράς προσέδωσαν στην απόπειρα κατάλυσης του κράτους και κατάληψης της εξουσίας τον χαρακτήρα της συνέχισης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και της «ένοπλης διαμαρτυρίας».
Πίσω από αυτόν τον νεολογισμό κρύβονται και τα ερμηνευτικά αδιέξοδά τους, καθώς «ένοπλη διαμαρτυρία» σημαίνει, πολύ απλά, ένοπλη στάση κατά της νομίμου κυβερνήσεως, ενώ αποκρύπτεται ο τελικός στόχος των εξεγερθέντων.
Η κατάληξη της δεκεμβριανής σύγκρουσης δεν προδίκαζε την πορεία που ακολούθησαν τα γεγονότα. Ο γενικευμένος εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν αποτέλεσμα της συμπεριφοράς των νικητών προς τους ηττημένους, αλλά αφορούσε το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον. Γι’ αυτό και η διακύβευση των Δεκεμβριανών δεν ήταν μια διαφορετική μοιρασιά της εξουσίας, αλλά η ίδια η εξουσία. Ηταν, σε τελική ανάλυση, ο γεωστρατηγικός προσανατολισμός της Ελλάδας.
Θα μπορούσε η κατάσταση μετά την Απελευθέρωση να εξελιχθεί διαφορετικά; Θα μπορούσε η Ελλάδα να αποφύγει τη δεκεμβριανή σύγκρουση; Πολύ δύσκολα. Επρεπε να συντρέξουν προϋποθέσεις που δεν ήταν δυνατόν να υπάρξουν στην ελληνική κοινωνία. Αλλωστε, οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούσαν τη μετριοπάθεια ήταν πολύ αδύναμες. Πάντα σε ακραίες καταστάσεις επικρατούν οι ακραίες λύσεις που επιβάλλουν οι δυνάμεις των άκρων.
Τον Σεπτέμβριο του 1944 ο Χρ. Ζαλοκώστας έγραψε πως «την Ελλάδα θα την κρατήσουν στα χέρια τους είτε οι ασίκηδες της Αριστεράς είτε οι ασίκηδες της Δεξιάς». Ετσι στη μάχη των Αθηνών, εκτός από την Αριστερά που ηττήθηκε κυρίως ηθικά, ο μεγάλος ηττημένος ήταν οι ανανεωτικές, μετριοπαθείς δυνάμεις που συνεθλίβησαν ανάμεσα στα δύο άκρα.