Γιατί τα κομμωτήρια και όχι τα σχολεία; Γιατί τα νυχάδικα και όχι οι ναοί; Γιατί οι ναοί και όχι οι διαδηλώσεις; Γιατί τα μεγάλα, διαδικτυωμένα καταστήματα και όχι τα μικρά, που αναγκάζουν την πελάτισσα να δοκιμάζει γόβα πάνω στο ψιχαλισμένο πεζοδρόμιο; Σε μια σχεδόν ξεχασμένη πολιτική ιδιόλεκτο θα λέγαμε ότι η πανδημία έχει πυροδοτήσει φαινόμενα «κοινωνικού αυτοματισμού». Καθένας ζυγίζει την κακουχία του με την κακουχία του άλλου.
Το πιο σοβαρό, αν και όχι ηχηρό, παράδειγμα τέτοιας στάθμισης είναι ο υπολογισμός του αντικτύπου που θα είχε τυχόν τοπικός περιορισμός των μέτρων. Αν τα μέτρα είχαν αρθεί κάτω από τη Λαμία, παραμένοντας σε ισχύ στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία, θα άνοιγε μεγάλο ψυχικό και πολιτικό χάσμα – ή έτσι εκτιμούσαν όσοι φοβήθηκαν να συζητήσουν τη γεωγραφική σχετικοποίηση της καραντίνας.
Το μερικό άνοιγμα ακούγεται ωραία μόνο σε αυτούς που ανοίγουν. Από τον κανόνα αυτόν της αγοράς –«αγοράς» και με την πολιτική έννοια– δεν εξαιρείται η Εκκλησία. Αντιθέτως. Οι αντιδράσεις των ηγετών του κλήρου φθάνουν μέχρι και σε δημόσιες προτροπές για πολιτική ανυπακοή. Η Εκκλησία είναι έτοιμη να αψηφήσει τον νόμο και «να υπακούσει στον Ιδρυτή της» (Νέας Σμύρνης Συμεών). Το ποίμνιο μπορεί να καταφύγει σε «κρυπτοχριστιανικές» πρακτικές (Δημητριάδος Ιγνάτιος). Η Μητρόπολη Μεσογαίας, μάλιστα, είναι έτοιμη να λειτουργήσει σαν οργανωμένο σώμα αντικαθεστωτικών ακτιβιστών, χρησιμοποιώντας, όπως είπε ο μητροπολίτης Νικόλαος, το απόθεμα των φιλόπτωχων ταμείων προκειμένου να πληρώνει τα πρόστιμα των παραβατών.
Η αλήθεια είναι ότι η εκκλησιαστική δυσανεξία στους υγειονομικούς περιορισμούς δεν χρειαζόταν το δειλό άνοιγμα πολλών ταχυτήτων –και τα ένστικτα κοινωνικού φθόνου που προκαλεί– για να εκδηλωθεί. Η ανυπακοή είχε προσλάβει δογματική περιωπή για ορισμένους ιεράρχες. Η επιδεικτική περιφρόνηση στα μέτρα παρουσιαζόταν ως τεκμήριο ευλάβειας – η πίστη νικάει τον ιό, τουλάχιστον εντός των χώρων λατρείας.
Δεν είναι, βέβαια, εφικτό να μετρήσει κανείς αν και πόσο αυτού του είδους η ποιμαντική επηρέασε την εξέλιξη της επιδημίας. Οπως δεν είναι εφικτό να μετρήσει ούτε τη λοιμώδη επιρροή του αντίπαλου δόγματος, που υπερασπιζόταν το δικαίωμα του συνέρχεσθαι ως υπέρτερο της δημόσιας υγείας.
Ακόμη και όταν είναι δέσμιοι της ατομικής ή κλαδικής ιδιοτέλειας, οι συγκριτικοί αυτοματισμοί είναι, πάντως, διαλυτικοί. Υπονομεύουν ακόμη πιο δραστικά το ήδη εξουθενωμένο συλλογικό φρόνημα. Ιδίως όταν οι εξαιρέσεις δεν μπορούν να δικαιολογηθούν. Ιδίως όταν οι θορυβωδέστεροι των υπουργών παθαίνουν αφωνία όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τα από άμβωνος κηρύγματα απείθειας.
Τα μέτρα, λέει ο Μεσογαίας, είναι «απαξιωτικά για τον άνθρωπο και την Εκκλησία». Μεγαλύτερη απαξίωση του ανθρώπου είναι μάλλον να αναπνέει με αναπνευστήρα.
Μεσογαίας Νικόλαος: Ανυπακοή
1' 58" χρόνος ανάγνωσης
