Σφυγμομετρώντας τον λαϊκό παλμό, ο Βεσπασιανός (9-79 μ.Χ.) ενέταξε στο πρόγραμμα δημοσίων έργων το Κολοσσαίο, όραμα πνοής για την ψυχική ευεξία των Ρωμαίων συμπολιτών του· γενιές και γενιές με ευγνωμοσύνη μεθούσαν στο όνομά του. Μέρος των εξόδων κατασκευής του θεάτρου του αίματος καλύφθηκε από τον φόρο ούρησης στις δημόσιες τουαλέτες και στις υδρίες ιδιωτών που επέβαλε ο αυτοκράτορας, αντλώντας έσοδα από μια ανελαστική ανθρώπινη ανάγκη. Οσο και να κρατηθείς, για πόσες ώρες να φοροδιαφύγεις;
Οταν ο γιος του Τίτος, διάδοχος του θρόνου, νόμισε ότι ο φόρος ούρησης όζει, ο Βεσπασιανός (θεσμικά εκνευρισμένος) του κόλλησε στα ρουθούνια ένα νόμισμα ρωτώντας αν κάτι τού βρωμάει. «Οχι, σεβαστέ πατέρα», ψέλλισε ο έμφοβος Τίτος και το θέμα έκλεισε με το διαχρονικό «Pecunia non olet» – το χρήμα δεν μυρίζει.
Τα λύματα όμως βρωμούν και ζέχνουν, η διαχείρισή τους είναι μείζον υγειονομικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της ανθρώπινης εξέλιξης, συχνά ζήτημα ζωής και πανδημιών. Μην πάμε μακριά. Στην Αθήνα, δεκαετίες του ’60 και του ’70, γειτονιές ένα τσιγάρο δρόμος από την Ομόνοια, με φως, νερό, τηλέφωνο, δεν ήταν συνδεδεμένες με το αποχετευτικό δίκτυο. Οι εργαζόμενοι σε βυτιοφόρα εκκενώσεων βόθρων δεν προλάβαιναν να κλείνουν ραντεβού, σπεύδοντας και σε έκτακτα περιστατικά. Για τους πιτσιρικάδες, ενώ οι μύτες σφραγίζονταν, ήταν ώρες χοντρής πλάκας και άθλησης στη ρυπαρή αργκό της αθωότητας.
Η Ιστορία έκανε στάση στην Ψυττάλεια, τη βραχοκουκκίδα δυο απλωτές από τον Πειραιά. Τη μνημονεύουν οι Αισχύλος και Ηρόδοτος ενώ μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας ο Αριστείδης ο Δίκαιος απέτρεψε τα μέλη περσικής φρουράς που είχαν ξεμείνει εκεί, να ξαναδούν την πατρίδα τους. Στα νεότερα χρόνια στεγάζονταν εκεί ναυτικές φυλακές, απ’ όπου πέρασαν και πολιτικοί κρατούμενοι.
Στην αρχή χαρακτηρίστηκε από τους δυσκοίλιους της εποχής έργο φαραωνικό. Εκαναν γαργάρα όταν το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας –ένα από τα πρότυπα της Ευρώπης– από το 1994 έγινε το καθαρτήριο WC της υδροκέφαλης πρωτεύουσας, δίνοντας φιλί ζωής στον θολό Σαρωνικό και νέα κανονικότητα στα ψάρια του. Σήμερα, στην COVID εποχή, ο ρόλος της Ψυττάλειας έγινε πρωταγωνιστικός. Τα αυθεντικά λύματα δεν ψεύδονται, ομάδα χημικών του ΕΚΠΑ τα αναλύει εξονυχιστικά, βγάζοντας πόρισμα για το ιικό φορτίο κορωνοϊού στην Αττική, δείκτης αυξημένης βαρύτητας στο μενού των περιοριστικών μέτρων. Βασιλιάς ή στρατιώτης; Πατρίκιος ή πληβείος; Ανδρας ή γυναίκα; Νέος ή γέροντας;
Παρότι μαζική, η πιο ισότιμη, αταξική, υπερκομματική, με απόλυτο σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα συμμετοχή μας στα απορριπτέα κοινά αξιολογείται στην Ψυττάλεια.