Αστυνομικοί που ξυλοκοπούν και ξυλοκοπούνται. Νέα Σμύρνη, Πάτρα, Νίκαια. Μπαχαλάκηδες και χουλιγκάνοι που αποκόπτονται από τις διαδηλώσεις για το σόου των επεισοδίων. Απόπειρες ακραίων για επιστροφή στον θερμό ρυθμό του παρελθόντος – στα τοξικά πάθη, στην αναζωπύρωση των διαφορών, στα ξεσπάσματα αγανάκτησης. Η δύναμη της εικόνας στα κοινωνικά δίκτυα. Οι εμφυλιοπολεμικές άτακτες συγκρούσεις εντός κι εκτός κοινωνικών δικτύων. Το γονάτισμα της οικονομίας. Η εκτίναξη των κρουσμάτων, των διασωληνώσεων, των θανάτων από COVID-19.
Και στη μέση ο πολίτης, που θυμώνει με τις πανταχόθεν ακρότητες· και με το μακρύ χέρι της κατάχρησης εξουσίας και με τους βανδαλισμούς δημόσιας περιουσίας. Μολονότι δεν επιθυμεί να κάνει συμψηφισμούς, να είναι των ανώδυνων ίσων αποστάσεων, βδελύσσεται τον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου, εντούτοις τραμπαλίζεται ανάμεσα στα καυτά δίπολα, και αν είναι κάτω των 35 ετών ρέπει στον μηδενισμό. Τα κλισέ –όχι στη βία από όπου κι αν προέρχεται, η βία δικαιώνει τη βία– δεν τον παρηγορούν, δεν κατασιγάζουν την εσωτερική αμφιθυμία.
Στις θερμές περιόδους το πιο επικίνδυνο συστατικό είναι το μονολιθικό «άσπρο-μαύρο», που συσκοτίζει τις διαβαθμίσεις του πραγματικού. Οταν μοιάζει ανεπίτρεπτο κάποιος να μη λάβει αταλάντευτη θέση υπέρ του ενός στρατοπέδου. Και ας εντοπίζει επιλήψιμες –όχι ισότιμες– πράξεις αμφοτέρωθεν.
Στις κρίσεις, το πιο εκρηκτικό στοιχείο είναι η υποχώρηση της ψυχραιμίας· των νηφάλιων λόγων, των ήπιων πράξεων, της συνειδητής αποφυγής της αδιαλλαξίας. Που δεν είναι κομφορμισμός, στασιμότητα, ουδετερότητα, υπεροψία, αδυναμία, αδιαφορία, αλλά μια μάχη ενάντια στον φανατισμό. Είναι η προσέγγιση του λάθους ως πρόβλημα προς λύση και όχι ως ευκαιρία (για την αντιπολίτευση) να πληγεί ο αντίπαλος (η κυβέρνηση). Είναι το θάρρος που απαιτείται για να λάβει κάποιος δύσκολες αλλά αυτονόητες αποφάσεις και να πείσει ότι έχει δίκιο. Η φωτιά δεν σβήνει με φωτιά, ή με φωνές, που εκμηδενίζουν τη δύναμη και των πιο ισχυρών λέξεων, αλλά με τη σωτήρια –στις θύελλες– μετριοπάθεια.
Στις οριακές εποχές ο πιο μεγάλος κίνδυνος είναι η υποχώρηση της εμπιστοσύνης, που μετράει την απόσταση μεταξύ ιθυνόντων και πολιτών· είναι η εκατέρωθεν των πλευρών δυσπιστία, που εν προκειμένω θα απειλούσε να καταστρέψει όσα θετικά χτίζονται. Τέτοιες ρωγμές κλείνουν με σαφή μηνύματα και ακαριαία αντίδραση στην ανωμαλία.
Οι δύσκολες περίοδοι είναι περίπου σαν τα ναρκοπέδια. Απαιτούν άκρα προσοχή.