Η διαπίστωση ότι «η συγκυρία είναι εξαιρετικά δύσκολη» είναι απλώς συνέχεια των όσων βιώνουμε, ως χώρα και ως άτομα, επί σχεδόν 12 χρόνια. Περί το 2009 έγινε αντιληπτό ότι οι μέρες «του κρασιού και των λουλουδιών» στην οικονομία τελείωσαν και ακολούθησαν οι επιβαρύνσεις και οι αγωνίες που πρόσθεσαν το προσφυγικό-μεταναστευτικό, η Τουρκία και, κυρίως, η πανδημία πάνω σε όλα τα άλλα. Ιδιαίτερα με τον κορωνοϊό έχουμε χάσει κυριολεκτικά τον «μπούσουλα»…
Δεν είμαστε οι μόνοι. Ολες οι δυτικές χώρες και ειδικότερα η Ευρώπη βλέπουν το ιό να μην υποχωρεί, να μεταλλάσσεται και να επιτίθεται ξανά με την ίδια σφοδρότητα με την οποία έκανε την πρώτη του επέλαση στις αρχές του 2020. Γι’ αυτό και επικρατεί αλαλούμ. Οι κυβερνήσεις από τη μία πλευρά προσπαθούν να περιφρουρήσουν τη δημόσια υγεία, από την άλλη, βρίσκονται κάτω από την τρομερή πίεση της κοινωνίας και της οικονομίας για λιγότερα μέτρα, προκειμένου να αναπνεύσουν και να λειτουργήσουν. Εξ ου και αντιδρούν με σπασμωδικές αποφάσεις και κινήσεις επιβολής και άρσης μέτρων, στις οποίες προστέθηκαν πρόσφατα οι σχετικές με προμήθειες εμβολίων και εμβολιασμούς. Που παρά το γεγονός ότι είναι τα μόνα όπλα που διαθέτει η ανθρωπότητα κατά του κοινού εχθρού, εμπλέκονται σε εμπορικούς ανταγωνισμούς, πολιτικά παιχνίδια και ανθρώπινους φόβους.
Μαζί με τα δεινά που έφερε και προκαλεί, η COVID-19 αποκάλυψε σε σημαντικό βαθμό «το ποιόν» κοινωνιών και ηγεσιών. Η Ελλάδα ουδόλως εξαιρείται, αφού μάλιστα σήμερα ζει τη χειρότερη φάση της πανδημίας, σε ένταση ανάλογη με εκείνη που έζησαν προηγουμένως και συνεχίζουν να ζουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες και βεβαίως οι ΗΠΑ, ολόκληρη η λεγόμενη Δύση. Αποκάλυψε δηλαδή τον χαρακτήρα τους, όπως αποτυπώνεται στις πολιτικές των κυβερνήσεών τους από την ώρα που ξέσπασε η πανδημία και σε όλη τη διάρκειά της, αλλά και τις αντιδράσεις των πολιτών και των κοινωνιών τους.
Πρόκειται για αλληλοεξαρτώμενους παράγοντες, που όμως σε πολλές περιπτώσεις φανέρωσε αδυναμίες, διχαστικές τάσεις και διάσταση απόψεων μεταξύ ηγεσιών και κοινής γνώμης.
Στην πρώτη φάση της πανδημίας, η ελληνική κυβέρνηση τα κατάφερε καλά κατά γενική ομολογία. Ακολουθώντας τις συμβουλές των ειδικών, πήρε έγκαιρα και αυστηρά περιοριστικά μέτρα που έγιναν εύκολα δεκτά από μια φοβισμένη κοινωνία, που παρακολουθούσε έντρομη το δράμα της γειτονικής Ιταλίας. Μια κοινωνία που καθόταν επίσης «φρόνιμα» και για άλλους λόγους. Η κυβέρνηση φρόντιζε και συνεχίζει να τη στηρίζει επαρκώς οικονομικά, πίστευε ότι η πανδημία είχε ορατά όρια διάρκειας και η αντιπολίτευση δεν υποδαύλιζε αναταραχές. Είναι γνωστό τι επακολούθησε μετά τη λήξη του συναγερμού, πέρυσι στις αρχές του καλοκαιριού, μέχρι σήμερα, όπως είναι γνωστή πια και η ανθεκτικότητα του κορωνοϊού.
Στο μεταξύ, η συλλογική εμπειρία εμπλουτίστηκε και με τα εξής:
1ον. Ο φόβος και η πειθαρχία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού αποδείχθηκαν –όπως άλλωστε αναμενόταν– περιορισμένης διάρκειας· η πατροπαράδοτη απειθαρχία των Ελλήνων συνδυάστηκε με την επιπολαιότητα και την αληθινή ή προσχηματική κούραση, καθιστώντας αναποτελεσματικά τα όποια μέτρα προφύλαξης στη διάρκεια του καλοκαιριού και μετά.
2ον. Στην προηγούμενη εξέλιξη βοήθησαν η ανθεκτικότητα και οι μεταλλάξεις του ιού, η ανευθυνότητα κομμάτων της αντιπολίτευσης και συνδικαλιστών, που από κάποια στιγμή και μετά ξεκίνησαν να ευλογούν, να οργανώνουν και να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις/συναθροίσεις –άπειρες στον αριθμό– κατά πολιτικών της κυβέρνησης, ενώ παράλληλα φρόντιζαν να υπονομεύουν και να παραλύουν παντοιοτρόπως κάθε απόπειρα της κυβέρνησης να εφαρμόσει μέτρα και να επιβάλει τάξη.
3ον. Υπάρχει όντως φόβος και αγωνία, που εκφράζονται με εκδηλώσεις αδημονίας σε ηλικιακά και επαγγελματικά στρώματα της κοινωνίας για το αύριο, αφού όλοι αντιλαμβάνονται ότι θα είναι δύσκολο και οι δυνατότητες του κράτους για οικονομική στήριξη συρρικνώνονται.
4ον. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει με οργανωτική επάρκεια έως τώρα την πανδημία στα νοσοκομεία (σημειώνεται η γενικευμένη απροθυμία ιδιωτών γιατρών να βοηθήσουν) και τους εμβολιασμούς, όμως βαρύνεται με «χοντρά» επικοινωνιακά λάθη –Πάρνηθα, Ικαρία, βαφτίσεις–, δείχνει ανεπίτρεπτη ανοχή σε ομάδες που αρνούνται τον εμβολιασμό ενώ δουλεύουν σε κρίσιμους τομείς, όπως νοσοκομεία ή γηροκομεία, και τώρα δίνει την εντύπωση ότι είναι αμήχανη –όπως και οι ειδικοί– απέναντι σε έναν κουρασμένο λαό και έναν ανελέητο ιό.
Ψυχραιμία, λοιπόν, και ο Θεός βοηθός…