«Εσύ πιστεύεις στον Θεό;», ρωτάει ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ τον Μισέλ Ουελμπέκ. «Εξαρτάται από τη μέρα», απαντάει εκείνος. Σε ένα κέντρο θαλασσοθεραπείας, στο δημοφιλές για τα θεραπευτικά λουτρά του, Καμπούρ, στη Γαλλία, συναντώνται αυτοί οι δύο, σημαντικοί για τον γαλλικό πολιτισμό, κυνικοί καλλιτέχνες: ο ένας της υποκριτικής τέχνης και ο άλλος της γραφής, των απρόβλεπτων, αμφιλεγόμενων, συναρπαστικών και κατεδαφιστικά εύστοχων βιβλίων. Εχουν, και οι δύο, επηρεάσει τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο και τη λογοτεχνία, έχουν προκαλέσει την κοινή γνώμη, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, βρίσκονται σε ένα σημείο του βίου τους, τόσο ο 73χρονος Ντεπαρντιέ όσο και ο 65χρονος Ουελμπέκ, που η υπαρξιακή πίεση βαραίνει περισσότερο από την υστεροφημία.
Η έμπνευση, λοιπόν, του σκηνοθέτη Γκιγιόμ Νικλού, να τους κάνει συμπρωταγωνιστές σε μια ταινία που θυμίζει ντοκιμαντέρ, είναι τουλάχιστον πρωτότυπη. Τίτλος της, «Thalasso» (Θαλασσοθεραπεία) και προβάλλεται στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, που διεξάγεται διαδικτυακά έως τις 14 του μηνός.
Ο Νικλού είναι ο σκηνοθέτης και της «Απαγωγής του Μισέλ Ουελμπέκ» (2013), μιας ιστορίας που είχε απασχολήσει τα ΜΜΕ διεθνώς, και στην οποία πρωταγωνιστεί και πάλι ο Ουελμπέκ. Το αναφέρουμε μόνο και μόνο γιατί υπάρχει στην έναρξη της «Θαλασσοθεραπείας» η αναφορά, για να δημιουργήσει την αίσθηση μιας συνέχειας, μιας και οι «απαγωγείς» εμπλέκονται ως πρόσωπα στο σενάριο και των δύο ταινιών.
Ομως τίποτε άλλο δεν μετράει εδώ όσο η συνύπαρξη και η χημεία των δύο αυτών, εμβληματικών, Γάλλων. Ο ένας, βουλιμικός, ζωώδης, με ακόρεστη επιθυμία για κρασί και φαγητό, αφηγείται ιστορίες από την άλλοτε ανοικονόμητη σεξουαλικότητά του· ο άλλος, εξαρτημένος από τη νικοτίνη, σχεδόν δύσμορφος, αδύνατος, με ένα σώμα ακατοίκητο και ζωή καταθλιπτικού διανοουμένου. Κυκλοφορούν με λευκά μπουρνούζια, ακολουθούν ειδικό πρόγραμμα θεραπειών και διατροφής (που καταστρατηγείται στο δωμάτιο του Ντεπαρντιέ, με πανδαισία κρασιών), αποστρέφονται την αποτοξίνωση για την οποία βρίσκονται στο κέντρο, θυμούνται, σχολιάζουν, μιλούν ακατάτακτα, εξομολογητικά και χωρίς περιστροφές. Ωμά, ασυμπλεγμάτιστα, όπως το «διαβάσει» κανείς. Πάντως, απολαυστικά.
«Εάν κάποιος ήθελε να παρουσιάσει τη Γαλλία στους εξωγήινους, θα διάλεγε αυτούς τους δύο», είχε γράψει η Le Monde το 2019, όταν προβλήθηκε η «Θαλασσοθεραπεία». Πραγματικά, αυτή η σύγχρονη παραλλαγή των Λόρελ και Χάρντι, Χοντρού – Λιγνού, είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Της ίδιας χώρας. Του μύθου και της αποδόμησής του. Του ελεύθερου πνεύματος, της απόλαυσης, της διανόησης και των νευρώσεών της. Η «διαστροφή» του καθενός σηματοδοτεί και την παράβαση των κανόνων, απαραίτητη για να διαπεράσει η τέχνη τα σκοτάδια της και να βγει στο φως.
Ο Ουελμπέκ και ο Ντεπαρντιέ έχουν πλέον «ελευθέρας» στη ζωή και στην πρόκληση. Κινούνται στη ζώνη τού μη πολιτικά ορθού (ανακουφιστικό…), χωρίς να ενδιαφέρονται για τις συνέπειες. Και, βέβαια, με μπόλικο αυτοσαρκασμό. Στο θεραπευτικό κέντρο του Καμπούρ δεν λείπουν και οι θαυμαστές. Μόνο που ο ένας αποθεώνει τον Ντεπαρντιέ για τον ρόλο του ως Οβελίξ ως τον καλύτερο της καριέρας του(!) και ο άλλος ζητάει αυτόγραφο από τον Ουελμπέκ μπερδεύοντάς τον με κάποιον άλλον συγγραφέα! Σε μια τρίτη σκηνή δε, ένας ψηλόλιγνος γενειοφόρος κύριος τους πλησιάζει, επιβεβαιώνει σεβαστικά ότι πρόκειται για τον κ. Ουελμπέκ και τον κ. Ντεπαρντιέ, κάνει μια μικρή παύση και τους απευθύνεται ήρεμα και πολύ σοβαρά: «Κύριοι, είστε η ντροπή της Γαλλίας»!
Το Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, με ένα προσεκτικά επιλεγμένο πρόγραμμα ταινιών, θα στερούσε από την ταυτότητά του μια ξεχωριστή στιγμή αν δεν περιλάμβανε τη «Θαλασσοθεραπεία». Θα στερούσε τόλμη, χαλαρότητα, άρνηση των στερεοτύπων. Τη συνύπαρξη δύο ανθρώπων που είναι Γάλλοι ώς το μεδούλι τους, που μπορούν να συζητούν με παιγνιώδη τρόπο για τη θρησκεία, τη μετενσάρκωση, να ξιφουλκούν για ποια κηδεία είναι καλύτερη, η καθολική ή η εβραϊκή, να κουβεντιάζουν ήρεμα και καθόλου βαρύγδουπα για τα πάντα, ανακατεύοντας σοφίες και κοινοτοπίες. Δύο ανθρώπων που είναι η ζωντανή απόδειξη της φράσης του Ουελμπέκ: «Το δράμα όταν μεγαλώνεις είναι ότι παραμένεις νέος».