Ο καλός καπιταλισμός
Οι χώρες που τα έχουν βρει με τον καπιταλιστικό τους εαυτό βλέπουν τις εταιρικές υπεραξίες με στρατηγικό πνεύμα. Οι εμπορικοί κολοσσοί μπορεί να έχουν πολλά αρνητικά και να μην παίζουν πάντα δίκαιο παιχνίδι σε οικονομικό και ηθικό επίπεδο, αλλά έχουν τεράστια ορμή και επίδραση, οι οποίες, με τις κατάλληλες κινήσεις, μπορούν να αποβούν κοινωνικά και εθνικά επωφελείς. Στην Ελλάδα της διαχρονικής καχυποψίας και της συμπλεγματικής μιζέριας, ωστόσο, ακόμη αδυνατούμε να δούμε με ωριμότητα την ιδιωτική πρωτοβουλία, σε οποιοδήποτε μέγεθος και αν αυτή προκύπτει. Οταν το χρήμα κινείται εκτός της σφαίρας επιρροής μας, μας πιάνει πανικός. Σίγουρα κάποιος θέλει να μας εκμεταλλευτεί, να μας ληστέψει και να γελάσει εις βάρος μας! Στη συνείδηση υπερβολικά πολλών συμπολιτών μας, η οικονομία που δεν μεταφράζεται σε επιδόματα δεν μπορεί παρά να είναι κάτι επαχθές κι ολέθριο.
Βοήθημα επικοινωνίας
Η απόφαση του οίκου Dior να παρουσιάσει τη συλλογή Cruise 2022 στην Ελλάδα, αξιοποιώντας εμβληματικούς χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος όπως είναι, μεταξύ άλλων, η Ακρόπολη, το Καλλιμάρμαρο και το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, είναι μια απροσδόκητα λαμπρή τροπή των πραγμάτων· μια αληθινή ευεργεσία προς τη διεθνή εικόνα της χώρας, που συμβάλλει στην προώθηση της Ελλάδας πολύ πιο δυναμικά και ουσιαστικά από τις χλιαρές τουριστικές καμπάνιες που οργανώνουμε κάθε χρόνο και καταλήγουμε να θαυμάζουμε μόνοι μας. Η δύναμη του Dior δεν μας δίνει αξία που δεν έχουμε. Μας παίρνει όμως από το χέρι και μας οδηγεί στο σωστό σημείο για να τη δείξουμε.
Τα αρχαία ως μέσο
Πολλοί, αρκετά προβλέψιμοι είναι η αλήθεια, έσπευσαν να καταγγείλουν ότι τα αρχαία μνημεία δεν χρειάζονται τη βοήθεια εταιρειών για να αναδειχθούν, γιατί αποτελούν αυθυπόστατους πόλους έλξης, διαχρονικά σύμβολα ομορφιάς και πολιτισμού με αξία πολλαπλάσια των εκάστοτε ιδιωτικών φορέων. Ολα αυτά είναι πολύ σωστά, αλλά κινούνται στο πλαίσιο της θεωρίας και της αυτοαναφορικότητας, πράγμα που σημαίνει ότι όσο εύστοχα και αν είναι από ακαδημαϊκής άποψης, στο πρακτικό σκέλος χωλαίνουν. Στόχος δεν είναι να διαφημίσουμε τα μνημεία μας. Μια επίδειξη μόδας και μερικές φωτογραφίσεις δεν θα επανεφεύρουν τον Παρθενώνα ούτε θα αναβαθμίσουν αυτό που δεν χρειάζεται αναβάθμιση. Θα επαναπροσδιορίσουν όμως τη μοντέρνα Ελλάδα συνολικά και ο καλύτερος τρόπος να το κάνουν είναι ακριβώς μέσω των υψηλών της συμβόλων και νοημάτων. Ο Παρθενώνας σαφώς και δεν έχει ανάγκη από θετική επικοινωνιακή προώθηση, όμως η χώρα –που δεν είναι μόνο οι Παρθενώνες της– έχει.
Πολιτισμός της μόδας
Αλλοι, ακόμη πιο προβλέψιμοι, τα έβαλαν, εκτός από τον κορπορατικό παράγοντα, και με την ίδια τη μόδα: τα ρούχα είναι τάχα μια βιομηχανία χαμηλού επιπέδου και ο συσχετισμός τους με τον αρχαιολογικό μας πλούτο είναι προσβολή και ένδειξη ηθικής έκπτωσης. Σε αυτούς, βέβαια, διαφεύγει ότι η μόδα δεν είναι απλώς «ρούχα», αλλά μια εύληπτη και, υπό αυτήν την έννοια, μαζική συμπύκνωση αισθητικών ρευμάτων και πολιτιστικών επιρροών. Μέσα από τη μόδα παράγεται πολιτισμός, ένας πολιτισμός που περιλαμβάνει τόσο τις εκφάνσεις της καθημερινής έκφρασης όσο και τις πιο μεγαλόπνοες εμπνεύσεις της τέχνης. Δεν έχει σημασία ποιος μπορεί να αγοράσει Dior και ποιος όχι. Η μόδα βρίσκεται πέρα από τον ελιτισμό της βιομηχανίας της και καταλήγει πάντα στους ανθρώπους, με διάφορες, κατεξοχήν φθηνές, εκδοχές. Οίκοι σαν τον Dior, όμως, δίνουν τον τόνο σ’ αυτό το σπορ παγκόσμιας κλίμακας, ρυθμίζοντας τα πρότυπα της αγοράς και επηρεάζοντας την αντίληψη των μαζών για το ωραίο. Αυτό που φοράμε μπορεί να μην είναι Dior, αλλά σχεδιάστηκε από κάποιον που είχε τον Dior στο μυαλό του.
Χέρι στον ετεροπροσδιορισμό
Ο τουρισμός και η οικονομική πρόοδος μιας χώρας, εκτός από ζήτημα αριθμών (οι αριθμοί πάντα έπονται, άλλωστε), είναι και ζήτημα πρόσληψης της χώρας από εκείνους που έχουν τη δύναμη να την ευνοήσουν. Τα στερεότυπα που περιβάλλουν την Ελλάδα, και τα θετικά και τα αρνητικά, είναι αποτέλεσμα κατασκευασμένων αντιλήψεων για αυτήν, πότε λιγότερο, πότε περισσότερο ορθών. Ετσι, οι «τεμπέληδες Ελληνες» έχουν την ίδια Ακρόπολη με τους «φιλόξενους Ελληνες». Οι «γραφικοί ιθαγενείς» που δήθεν τρώνε σουβλάκια, φορώντας τσαρούχια και φουστανέλες, έχουν το ίδιο Καλλιμάρμαρο με τους «σύγχρονους Ευρωπαίους πολίτες» που γεφυρώνουν τη Δύση και την Ανατολή με πολιτισμένο και ελκυστικό τρόπο. Ανάμεσα σε κλισέ, αλήθειες και ψέματα, κάθε χώρα διαμορφώνει ένα αφήγημα που την τοποθετεί στον ευρύτερο χάρτη του κόσμου, και προοπτικές σαν αυτή που μας ανοίγεται τώρα δίνουν μια καλή ευκαιρία να κάνουμε το δικό μας αφήγημα πιο επίκαιρο και συμπαθητικό.
Και τώρα, μέλλον
Είναι αυτονόητο ότι η (πολυδοκιμασμένη ως τακτική) διασύνδεση της σύγχρονης Ελλάδας με το κλέος της κλασικής αρχαιότητας δεν είναι πανάκεια για κάθε παθογένειά της. Δεν είναι καν δρόμος για το μέλλον. Οι ιστορικές μας σταθερές είναι πολύτιμες και αδιαμφισβήτητες, όμως κάποια στιγμή οι μάχες για το παρελθόν θα πρέπει να δώσουν τη θέση τους στον ενεστώτα της δημιουργικότητας. Οι Dior του κόσμου δεν θα δίνουν για πάντα άλλοθι στην αδράνειά μας.