Αθλητισμός δύο όψεων
Παρά τις αρχαίες ρίζες και τα ιδεώδη του, η σύγχρονη εξιδανίκευση του αθλητισμού είναι σε μεγάλο βαθμό ένα ακόμη προϊόν της παγκοσμιοποιημένης καταναλωτικής κουλτούρας. Η αποθέωση και η ειδωλοποίηση, τα ιλιγγιώδη οικονομικά μεγέθη και η πώρωση δεν αντιστοιχούν στον αθλητή per se, αλλά στο εμπορικό οικοδόμημα που χτίζεται πάνω και γύρω από αυτόν. Ο πρωταθλητισμός είναι και αυτός μια βιομηχανία θεάματος, όχι περισσότερο ή λιγότερο πλαστή από εκείνες της μουσικής και του κινηματογράφου. Οι πρωταγωνιστές της όμως είναι εντελώς αληθινοί άνθρωποι, με εξαιρετικά ταλέντα, σπάνια προσήλωση και άοκνη εργατικότητα. Η μία παράμετρος δεν αναιρεί την άλλη. Καλό είναι, βέβαια, να έχουμε και τις δύο υπ’ όψιν, παράλληλα.
Oχι απλώς αθλητισμός
Οι κορυφαίες επιδόσεις του Στέφανου Τσιτσιπά και της Μαρίας Σάκκαρη είναι θαυμαστά αθλητικά φαινόμενα, αλλά δεν αφορούν μόνο τους αθλητές και τους σχετικούς με τον αθλητισμό. Αν επρόκειτο για αμιγώς αθλητικά γεγονότα θα είχαν πολύ μικρότερη ή πάντως πιο ειδική απήχηση. Είναι σημαντικές ως θρίαμβοι του ατόμου, ως απαύγασμα του χαρίσματος και της σκληρής δουλειάς. Ειδικότερα στην Ελλάδα, όμως, ο Τσιτσιπάς και η Σάκκαρη εκπέμπουν κάτι πιο ζωτικά υπαρξιακό, που υπερβαίνει την εμπορική και την επαγγελματική διάσταση του αθλητισμού. Για την ακρίβεια, υπερβαίνει και τον ίδιο τον αθλητισμό: την επιτυχία. Το είδος της κατάκτησης που, ανεξάρτητα από το αν μας αντιπροσωπεύει ή όχι, μας διαβεβαιώνει ότι ο κόσμος δεν περιλαμβάνει μόνο ανιαρές στασιμότητες, αλλά και αδιανόητες εκτινάξεις.
Τυπικές κακίες
Οι κακίες που γράφονται από εδώ και από εκεί για τον Στέφανο Τσιτσιπά και τη Μαρία Σάκκαρη είναι ως επί το πλείστον μωρολογίες ατόμων ακούσια εθισμένων στην κακεντρέχεια, τα οποία προσβάλλουν όπως αναπνέουν. Ισως επειδή η ώρα τους δεν περνάει διαφορετικά. Συχνά, δε, βασίζονται και σε ανούσιες αφορμές, όπως είναι η προσωπική ζωή των αθλητών ή κάποια ατυχής δήλωσή τους (ο παρορμητικός Τσιτσιπάς δεν σταματάει να δίνει υλικό, άλλωστε). Οι αθλητές, βέβαια, δεν έχουν καμία υποχρέωση στους επικριτές τους· δεν οφείλουν να μιλούν και να συμπεριφέρονται με ορισμένο τρόπο –αν υποθέσουμε ότι αυτός ο τρόπος υπάρχει– για να τους έχουν όλους ικανοποιημένους. Η δημοσιότητα κάποιου δεν νομιμοποιεί αξιώσεις από την προσωπικότητά του και δεν γεννά δικαιώματα ιδιοκτησίας εις βάρος του. Ο Τσιτσιπάς και η Σάκκαρη εξακολουθούν να ανήκουν στον εαυτό τους και διατηρούν την ελευθερία να λένε ό,τι θέλουν και να τα φτιάχνουν με όποιον νομίζουν, χωρίς να δίνουν λογαριασμό.
Η μικροαστική μιζέρια
Οι επιθέσεις όμως αυτές αποτελούν και εκτόνωση ενός βαθύτερου προβλήματος: η επιτυχία των αθλητών είναι υπενθύμιση της αποτυχίας των υβριστών τους. Μιας αποτυχίας που δεν έχει να κάνει τόσο με τα ανεπαρκή επιτεύγματα των τελευταίων εν στενή εννοία, αλλά με έναν πτωχευμένο τρόπο ζωής που δεν οδηγεί πουθενά, με μια μικροαστική μιζέρια που κολλάει πάνω τους όπως η ιδρωμένη φανέλα στον τενίστα. Γιατί ο Τσιτσιπάς και η Σάκκαρη δεν είναι απλώς οι τυχεροί της ημέρας ή του μήνα, αλλά πρεσβεύουν συνολικά ένα διαφορετικό μοντέλο αυτοπραγμάτωσης, τον μακρύ και επίπονο δρόμο προς ένα στόχο. Τη στρατηγική που δουλεύεται αργά και προοδευτικά, με οργάνωση, στερήσεις και εξάσκηση. Με λίγα λόγια, την ήττα της τεμπελιάς, δηλαδή της μόνιμης πνευματικής κατάστασης όσων προσπαθούν να μειώσουν ηθικά εκείνους από τους οποίους θα μπορούσαν να αντλήσουν ένα παράδειγμα προς μίμηση.
Φθόνος του χρήματος
Εννοείται πως το μένος εναντίον του Τσιτσιπά και της Σάκκαρη έχει και μια υλιστική βάση φθόνου. Ενα μεγάλο μέρος Ελλήνων έχει ιδιαίτερα νοσηρή σχέση με τον πλούτο και όσους τολμούν να τον απολαμβάνουν χωρίς να απολογούνται γι’ αυτόν ή χωρίς να φέρουν διαπιστευτήρια κάποιου πειστικού ηθικού πλεονεκτήματος. Ο φθόνος γίνεται ακόμη μεγαλύτερος αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για άτομα που κέρδισαν τα λεφτά τους με το σπαθί τους, το οποίο σπαθί είναι από μόνο του ζηλευτό, ανεξάρτητα από τις οικονομικές απολαβές που αποφέρει. Κατά σατανική ειρωνεία, πάντως, χωρίς τα λεφτά τους οι αθλητές-σταρ ίσως και να περνούσαν αδιάφοροι από τους επικριτές τους. Το χρήμα των άλλων ελκύει και βασανίζει ταυτόχρονα.
Πάντα ο σεξισμός
Πάντως, ο λόγος που η Μαρία Σάκκαρη άργησε να αποτελέσει στόχο και τελικά τα κατάφερε διά της προσωπικής της ζωής είναι παλιός όσο το ίδιο το κουτσομπολιό: λέγεται σεξισμός. Ως γυναίκα δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τα κακά του επαγγέλματός της –όπως τα αντιμετωπίζει ο Στέφανος Τσιτσιπάς λόγου χάρη–, αλλά κουβαλάει ένα επιπρόσθετο βάρος. Πρέπει να λογοδοτήσει και για τον τρόπο που διαχειρίζεται την αυτοδιάθεσή της, να κριθεί για το πώς σχετίζεται με τους άνδρες και να υποστεί έναν εξονυχιστικό ηθικό έλεγχο που ο κακόπιστα έμφυλος χαρακτήρας του αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ακόμη και ο συνήθης ύποπτος, Τσιτσιπάς, δεν τον έχει υποστεί ακόμα.
Χρέος αυτοσυγκράτησης
Η ενασχόληση με τη ζωή των άλλων, διασήμων ή μη, προϋποθέτει μια ελάχιστη αυτοσυγκράτηση που προστατεύει άπαντες από τη δηλητηριώδη κακοήθεια. Δεν είναι υποχρεωτικό να διαθέτουμε τέτοια αυτοσυγκράτηση. Αν δεν τη διαθέτουμε όμως, καλό είναι να απέχουμε από την ενασχόληση αυτή.