Στα χρόνια της κρίσης η χώρα επιδόθηκε στην εξαγωγή ανθρώπινου δυναμικού. Λίγο ακόμη να είχε διαρκέσει θα μας είχαν μείνει μόνον οι καταληψίες. Το φαινόμενο το ονομάσαμε brain-drain. Στα αγγλικά δεν πονάει τόσο. Δεν ξέρω αν οι νέοι γιατροί που αναγκάστηκαν να φύγουν για τη Γερμανία χωρίς την κλάψα του Καζαντζίδη ήταν το μόνο εξαγώγιμο προϊόν μας. Ξέρω όμως ότι η χώρα ζει και κινείται από τις εισαγωγές της. Μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων κάναμε εισαγωγή εργατικού δυναμικού. Τα δικά μας παιδιά προτιμούσαν τότε, όπως και τώρα, να κυνηγούν ένα χαρτί με πανεπιστημιακή σφραγίδα, παρά να κόβουν μεροκάματο στα εργοτάξια του αεροδρομίου ή στον μετροπόντικα. Εμείς ήμασταν γεννημένοι για να καταναλώνουμε και το μετρό και τα αεροδρόμια. Τότε ο κυρίαρχος μύθος ήταν ότι μόνον έτσι θα μπορέσουν να σωθούν τα ταμεία από την κατάρρευση – ασχέτως αν δεν σώθηκαν. Τώρα γίνονται προσπάθειες για να οργανωθεί ένας καινούργιος μύθος. Η νέα μετανάστευση θα μας σώσει από τη δημογραφική κατάρρευση. Εκτός από αυτοκίνητα και πορτοκάλια, πρέπει να κάνουμε και εισαγωγή γόνων. Με μία διαφορά. Είναι η απόσταση που χωρίζει το εργοτάξιο από το μαιευτήριο. Oταν δουλεύεις στο εργοτάξιο, συμμετέχεις στην κοινωνική ζωή. Και όσοι το έκαναν αφομοιώθηκαν, έφτιαξαν περιουσίες, τα παιδιά τους είναι Eλληνες και ας γεννήθηκαν στην Αλβανία. Αναρωτιέμαι αν όσοι λένε ότι το μεταναστευτικό θα λύσει το δημογραφικό, θεωρούν ότι το εργοτάξιο μπορεί να αντικατασταθεί από το μαιευτήριο.
Κατ’ αρχάς, να παρατηρήσω ότι ο μύθος έχει σεναριακά κενά. Oταν ξέσπασε η θύελλα, το 2015, κανείς δεν μιλούσε για το δημογραφικό. Οι ιθύνοντες έπαιζαν με δύο ισχυρά χαρτιά. Το πρώτο ήταν το ανθρωπιστικό. Δεν μπορούμε να αφήσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους αβοήθητους. Το δεύτερο ήταν το συγκυριακό. Είναι περαστικοί. Δεν θέλουν να μείνουν εδώ. Γι’ αυτό και το όλο πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με την τσαπατσουλιά και τα ιδεολογήματα που μας κυβερνούσαν. Θέλουν δεν θέλουν, πολλοί από αυτούς έμειναν εδώ. Πόσοι είναι; Ακόμη περιμένουμε να ακούσουμε κάποιον αξιόπιστο αριθμό, προϊόν απογραφής και όχι εκτιμήσεων «με το μάτι». Και επειδή δεν ξέρουμε τι να τους κάνουμε, όπως ούτε αυτοί ξέρουν τι να μας κάνουν, ανακαλύψαμε το δημογραφικό. Δεν τους νοικιάζουμε διαμερίσματα στο κέντρο της Αθήνας επειδή είμαστε αναγκασμένοι. Το κάνουμε επειδή τους χρειαζόμαστε.
Δεν ξέρω ποια ανθρωπιστική αρχή σού επιτρέπει να αντιμετωπίζεις ανθρώπινα όντα σαν ζώα αναπαραγωγής. Και μένω με την απορία. Μήπως το δημογραφικό δεν είναι μόνο θέμα ποσότητος, αλλά και θέμα ποιότητος; Και πριν βιαστείτε να με καταγγείλετε για ρατσισμό, να πω απλώς ότι με τη λέξη «ποιότητα» εννοώ τη διαφορά ανάμεσα στους νέους μας που έχουν αναγκαστεί να φύγουν και στον ταλαίπωρο Πακιστανό που καλείται να καλύψει το κενό.