Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον η. Ο εκλεκτός σοφός Πιττακός ο Μυτιληναίος προφανώς δεν εννοούσε όσους ξεκαρδίζονται αντί υπόκλισης ενώπιον κάποιου ισχυρού αστειευόμενου ή από ευγενική συγκατάβαση στον χωρατατζή της πλάκας· ο Πιττακός αφόριζε, χωρίς να ανήκει σε ιερατείο, ευθέως τους ηλιθίους.
Εχετε ακούσει κάποιον που θεωρείτε ηλίθιο να αποδέχεται ευθαρσώς ότι πράγματι είναι; Με αφετηρία αυτό, ο διάσημος, καθολικά αποδεκτός (οξύμωρο;), Ιταλός καθηγητής Κάρλο Τσιπόλα έγραψε το μπεστ σέλερ δοκίμιο «Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας». Ο πιο θεμελιώδης νόμος: Ο ηλίθιος προκαλεί ζημίες σε άλλο πρόσωπο ή ομάδα ατόμων χωρίς να απολαμβάνει ο ίδιος το παραμικρό κέρδος ή μπορεί να υφίσταται και απώλεια. Μοιραίο ερώτημα: «Τι να κάνεις με τους ηλιθίους», που θέτει σε δημόσια διαβούλευση, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Τσιπόλα, στο ομότιτλο βιβλίο του (εκδ. Ψυχογιός) ο Μαξίμ Ροβέρ, με την ιδιοφυώς διακριτική επισήμανση «για να μη γίνεις ένας απ’ αυτούς». Τι εστί Ροβέρ; Ιστορικός της φιλοσοφίας με ειδίκευση στο έργο του Σπινόζα, δίνοντάς μας επιπλέον διαπιστευτήριο να τον πάρουμε πολύ στα σοβαρά. Το βιβλίο, αν και εξ ορισμού τεσσάρων εποχών, γίνεται πιο χρηστικό αν διαβαστεί δίχως ενοχές (μάλιστα σε κοινή θέα) εντός θερινών χρονικών ορίων, όταν οι πλειστηριασμοί ξεροκεφαλιάς, κραυγών και μαγκιάς διαχέονται ανεμπόδιστα στα πέριξ.
Ιδιότητα δημοκρατικά επιμερισμένη αν και τυφλή, αταξική, διόλου σεξιστική η ηλιθιότητα, καθώς απαντά και στα δύο φύλα, δεν αποτελεί μόνο, όπως λέει ο Ροβέρ, κατάλοιπο της ανθρώπινης εξέλιξης από το οποίο δεν μπορούμε να απαλλαγούμε, αλλά συνιστά μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της Ιστορίας. Είναι δομικά αδύνατο να συμφιλιωθούμε με τους ηλιθίους υποστηρίζει, αφού δεν το επιθυμούν και οι ίδιοι (σημ.: συχνά ένας ηλίθιος αντιμετωπίζει τους μη ηλίθιους ως ηλίθιους. Μύλος). Ετσι, είναι σαφές ότι πρέπει να συνυπάρχουμε μαζί τους. Το με ποιον τρόπο αποτελεί μέγα ζητούμενο, κι εδώ ο Ροβέρ εισηγείται χωρίς διδακτισμό τη θεόσταλτη τέχνη της ψυχραιμίας και της διπλωματίας· ειδικά απέναντι σε ηλιθίους που απορρίπτουν και τις πιο οφθαλμοφανείς αλήθειες, δυναμιτίζοντας στοιχειώδεις κανόνες κοινωνικής συνύπαρξης ή ηλιθίους ενταγμένους στο οικογενειακό, φιλικό, εργασιακό μας περιβάλλον. Ενας ευρύς δειγματοληπτικός έλεγχος ώθησε τον Ροβέρ να αφιερώσει ειδικό κεφάλαιο στο «Γιατί οι ηλίθιοι προτιμούν να καταστρέφουν».
Από τις ευαγγελικές φράσεις που έχουν δεινοπαθήσει στην προκρούστειο κλίνη των κατά το δοκούν παρερμηνειών, χρησιμεύοντας και ως άλλοθι: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών». Η τεκμηριωμένη θεολογική ερμηνεία διαλύει τα νέφη, καθρεφτίζοντας αυστηρά μόνο τους ανυπόκριτα ταπεινούς, όσους έχουν επίγνωση της μικρότητας και της πνευματικής τους ένδειας απέναντι στο μεγαλείο, στην πρόνοια και στη σοφία του πανάγαθου Υψίστου.