Παρά τις όποιες αντιξοότητες, η χώρα πρέπει να τραβήξει μπροστά. Και οφείλει να πετύχει. Ολοένα και πιο συχνά, η ανάγκη να δει κανείς το μεγάλο κάδρο και να σκεφτεί το μέλλον –το προσωπικό, το οικογενειακό, το κοινωνικό, το εθνικό μέσα σε αυτό το ταραγμένο και ασταθές διεθνές περιβάλλον– γίνεται η απόλυτη προτεραιότητα. Είναι φυσικό και αναμενόμενο να κλονίζεται κανείς και να παλινδρομεί, να λυγίζει, να απογοητεύεται, να αμφισβητεί και να αναθεωρεί, αλλά εν προκειμένω, σε αυτό το σημείο βρασμού που βρισκόμαστε, έχω την αίσθηση ότι θα κριθούμε και από την ψυχραιμία μας, αλλά και από τη σταθερή προσήλωση σε στόχους.
Οι εικόνες από την πρόσφατη συγκέντρωση αντιεμβολιαστών στο κέντρο της Αθήνας ήταν σοκαριστικές αλλά και αποκαλυπτικές για τις δυσκολίες που υπάρχουν σε διάφορους θυλάκους στο κοινωνικό σώμα. Οσο και μειοψηφικές να είναι αυτές οι ακραίες εκδηλώσεις παραλογισμού, δεν παύουν να είναι κομμάτι μιας πραγματικότητας. Περισσότερο απογοητεύει η απροθυμία της αντιπολίτευσης. Θα όφειλαν τόσο η αξιωματική όσο και η ελάσσων αντιπολίτευση να παράγουν σύνθεση και να απομονώνουν τις τάσεις ανυπακοής σε θέματα δημόσιας υγείας. Ολοι μπορούμε «να βγάζουμε ένα μεροκάματο» κάνονας φτηνή πολιτικολογία, έως ότου η πανδημία κτυπήσει την πόρτα και του δικού μας σπιτιού. Τότε, τα φτερά πέφτουν. Αλλά και πάλι, κάποιος άλλος θα φταίει.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η ελληνική κοινωνία συνεχίζει να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει καλά όταν υπάρχει αντικειμενική δυσχέρεια, όπως τώρα με την πανδημία και τις επιπτώσεις της. Παράγει απόψεις και φωνασκεί. Αλλά ακόμη και έτσι, αδυνατώ να δεχθώ πως η κοινωνία είναι ίδια με την κοινωνία του 2010, όταν η κοινή γνώμη είχε αιφνιδιαστεί με μία οικονομική κρίση που άλλαξε την καθημερινότητα και την εθνική προοπτική. Εκτοτε, ένα μέρος της κοινωνίας διαπαιδαγωγήθηκε, δοκιμάστηκε και αν μη τι άλλο απέκτησε εμπειρία. Κάποιοι έκαναν ίσως και αυτοκριτική.
Στο σημείο που βρισκόμαστε, το πιο επικίνδυνο είναι η παραχώρηση δημόσιας προβολής σε άτομα, ομάδες και φορείς που σκοπίμως δυναμιτίζουν και υπονομεύουν την υγιή πολιτική αντιπαράθεση. Τεράστια ευθύνη έχουν και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ολα θα ήταν πιο ομαλά αν υπήρχε ένα φίλτρο στο τι συνιστά ενημέρωση και πολυφωνία. Το να γίνεται κάποιος φορέας ή φερέφωνο μιας αντίληψης που είναι επιζήμια στο κοινωνικό σύνολο δεν σημαίνει ότι κερδίζει εισιτήριο σε διαρκή δημοσιότητα.
Βλέπω πως σε χώρες με συναφή κοινωνική σύνθεση και συγγενή τρόπο ζωής, όπως οι χώρες της Ιβηρικής, οι αντικοινωνικές και εντέλει αντιδημοκρατικές και αντεθνικές συμπεριφορές φιλτράρονται αποτελεσματικότερα και η κοινωνική ανταπόκριση στην περιφρούρηση της δημόσιας υγείας είναι περισσότερο ένθερμη από ό,τι στη χώρα μας. Πέρα από παλινδρομήσεις και παραφωνίες, η ελληνική κοινωνία θα πρέπει να αποδείξει πως είναι σκεπτόμενη και σύγχρονη. Ολοι έχουμε μερίδιο ευθύνης.