Αν η 11η Σεπτεμβρίου του 2001 ήταν η αρχή του 21ου αιώνα, η 6η Ιανουαρίου του 2021 και η εισβολή στο Καπιτώλιο ήταν το τέλος της αρχής.
Για αυλαία της εικοσαετίας θα ταίριαζε ίσως η αποτρόπαια σκηνή των σωμάτων που πέφτουν από το αμερικανικό αεροσκάφος μετά την απογείωσή του από το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Αυτή όμως η χάραξη του κύκλου –από την αρχή του πολέμου κατά της τρομοκρατίας στο άδοξο τέλος του– θα ήταν παραπλανητική. Θα υπέβαλλε την ιδέα ότι οι αιτίες της αμερικανικής οπισθοχώρησης ήταν κυρίως εξωτερικές, ενώ ακόμη και οι στρατιωτικές ήττες είχαν ρίζες ενδογενείς.
Εκ των υστέρων, μπορεί κανείς να πει ότι οι τρομοκράτες που έριξαν τα αεροπλάνα στους Δίδυμους Πύργους, στο Πεντάγωνο και στην Πενσιλβάνια πέτυχαν τον στόχο τους. Πέρα από το άμεσο πλήγμα τους, κατάφεραν να σπρώξουν την Αμερική σε τροχιά αυτοκαταστροφική. Δεν είναι μόνο οι δύο δαπανηροί πόλεμοι – στους οποίους οι ΗΠΑ δύσκολα θα είχαν εμπλακεί αν δεν είχε προηγηθεί ο ψυχοπολιτικός κλονισμός της 11ης Σεπτεμβρίου. Είναι και το απονομιμοποιητικό σοκ που προκάλεσαν οι εικόνες από το Γκουαντάναμο και το Αμπου Γκράιμπ.
Κάποιοι βλέπουν σε αυτή την υπεραντίδραση –και στη ρητορική του μίσους για τον «άλλον» που την ενέπνευσε– τις αιτίες για τη μετάλλαξη της αμερικανικής Δεξιάς. Χωρίς την «αντιτρομοκρατική» φρενίτιδα δεν θα είχε αφυπνισθεί η υποκουλτούρα που προέβαλε τον ρατσισμό της στο πιστοποιητικό γέννησης του Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα. Χωρίς το κίνημα για το πιστοποιητικό, δεν θα είχε βρει θέση στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η ακολουθία δεν ήταν, βέβαια, τόσο ευθύγραμμη. Η Αμερική, όμως, που κληρονόμησε ο Τζο Μπάιντεν δείχνει να δικαιώνει εκείνες τις πρώιμες φωνές που προειδοποιούσαν ήδη από το 2001 ότι η χώρα έπρεπε να κοιτάξει εντός· ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν φώλιαζε στα όρη του Αφγανιστάν, ούτε βεβαίως στις ερήμους της Μέσης Ανατολής.
«Είμαστε όλοι Αμερικανοί», έλεγε τότε το, αντιδημοφιλές στην Ελλάδα, σύνθημα. Παρά τις αποτυχίες και τις διαψεύσεις που μεσολάβησαν αυτά τα 20 χρόνια, εξακολουθούμε κατά κάποιον τρόπο να είμαστε όλοι Αμερικανοί. Η δύναμη που καθοδηγούσε τη Δύση έχει χάσει πολύ από το οικονομικό, διπλωματικό και ηθικό της κεφάλαιο. Αλλά δεν έχει βρεθεί υποκατάστατο.
Οσοι φιλοδοξούν να εμφιλοχωρήσουν στο κενό δεν είναι μόνον ευθέως εχθρικοί προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Ούτε καν προσποιούνται ότι έχουν να προτείνουν ένα ισοδύναμο εναλλακτικό υπόδειγμα. Το μέγεθος που τους (περι)ορίζει εξακολουθεί να είναι η αμερικανική ισχύς.
Επιστροφή στον κόσμο προ της 11ης Σεπτεμβρίου δεν υπάρχει. Η «τάξη» του μονοπολικού κόσμου δεν αποκαθίσταται. Και ωστόσο, παραμένει αδύνατο να φανταστεί κανείς τη Δύση χωρίς την Αμερική.
Τζο Μπάιντεν: Πύργοι
2' 2" χρόνος ανάγνωσης
