«Δεν υπάρχει άλλη λύση! Πρέπει να τους πείσω. Να τους πείσω όμως για τι πράγμα; Και η μεταμόρφωσή τους; Μπορούν να ξαναγίνουν άνθρωποι; Ε, μπορούν; Θα χρειαστεί ένας ηράκλειος άθλος, που ξεπερνάει τις δυνάμεις μου! Και πρώτα πρώτα για να τους πείσω, πρέπει να τους μιλήσω. Για να τους μιλήσω πρέπει να μάθω τη γλώσσα τους. Ή μήπως αυτοί θα έπρεπε να μάθουν τη δική μου; Αλλά εγώ ποια γλώσσα μιλάω; Ποια είναι η γλώσσα μου; Θα πρέπει να είναι ελληνικά, είναι όμως; Μπορώ να πω πως αυτά είναι ελληνικά, αν θέλω, κανένας δεν πρόκειται να μου τα αμφισβητήσει αφού είμαι ο μόνος που τα μιλάω. Αλλά τι λέω; Καταλαβαίνω τι λέω; Καταλαβαίνω τον εαυτό μου;» Πρόκειται για τον καταληκτικό μονόλογο του Μπερανζέ, του πρωταγωνιστή του «Ρινόκερου» του Ευγένιου Ιονέσκο, όπως αποδίδεται στο σημαντικό εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος «Δημοκρατία και Εκπαίδευση» του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων.
Θυμηθήκαμε τον Μπερανζέ μετά την αποχώρηση από θεατρική σκηνή της Αθήνας γνωστού πρωταγωνιστή. Το Facebook γέμισε με αναλύσεις για την κεντρική ιδέα του συγκεκριμένου έργου –επιτίθεται στον ναζισμό που βρίσκει έδαφος σε μια άρρωστη, παρηκμασμένη κοινωνία– του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, από τους επιφανέστερους εκπροσώπους του θεάτρου του παραλόγου, που με μια λοξή, παράλογη γραφή, μίλησε για τη μοναξιά του ανθρώπου, την αδυναμία του να βρει σύνδεση με τα πρόσωπα και τις ιδέες της εποχής του, τη σοβαροφάνεια και την ασημαντότητα της ύπαρξης και έβαλε κατά κάθε μορφής ολοκληρωτισμού.
Βέβαια η ερμηνεία –αισθητική, ιδεολογικοπολιτική, ακόμη και βιωματική– των θεατρικών κειμένων δεν μπορεί να γίνεται με όρους wikipedia ή των ρηχών υδάτων του Διαδικτύου, όπως είναι η βασική πηγή των σχολιαστών «που όλα τα ξέρουν όλα τα μαχαιρώνουν». Ας το προσέξουν οι επίδοξοι σχολιαστές…
Θυμηθήκαμε τον Μπερανζέ επικαιρικά, χωρίς να μπορούμε να ξύσουμε κάτω από το υποδόριο κείμενο του Ιονέσκο, που θέτει καίρια πολιτικής φύσης ερωτήματα. Η εποχή μας θέλει τηλεοπτικούς ήρωες/αντιήρωες. Αλλά όπως έλεγε ο Ιονέσκο (το απόσπασμα από το πρόγραμμα της παράστασης «Αμεδαίος ή Πώς να το ξεφορτωθούμε» στο Εθνικό Θέατρο, 1981), «καμιά κοινωνία δεν κατάφερε να καταργήσει τη μελαγχολία μας, κανένα πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να μας λευτερώσει από την οδύνη της ζωής, τον φόβο μας μπροστά στον θάνατο, τη δίψα μας για την Τελειότητα».