Η οικογένειά μας είναι μία από τις πολλές με παιδιά που ζουν και σπουδάζουν στο εξωτερικό. Εκτός από το καλοκαίρι, οι χριστουγεννιάτικες γιορτές είναι η μοναδική και καλύτερη ευκαιρία μας για να βρεθούμε και να περάσουμε λίγες μέρες όλοι μαζί. Βέβαια, τα πράγματα δεν είναι όπως παλιότερα. Τότε αφήναμε γλυκά για τον Aγιο Βασίλη που θα έφερνε τα δώρα και τα παιδιά κοιμόντουσαν κάτω από το δέντρο για να τον συναντήσουν. Τώρα τρέχουμε την τελευταία στιγμή για να στολίσουμε το δέντρο και να αγοράσουμε τα δώρα που θέλουμε να ανταλλάξουμε μεταξύ μας, προσπαθούμε να πιάσουμε κάτι από τη γιορτινή ατμόσφαιρα της πόλης που κι αυτή πασχίζει στον καιρό της πανδημίας, και, αναπόφευκτα, κουβεντιάζουμε περισσότερο για εμβολιασμούς και ράπιντ τεστ παρά για μελομακάρονα και ταξίδια. Αλλά, όπως πάντα, επίσης μιλάμε πολύ για τις ζωές μας, για το πέρασμα του χρόνου και για τις διαφορετικές εμπειρίες του καθένα μας, για όσα πέρασαν και για εκείνα που είναι να έρθουν.
Κάποια άλλα Χριστούγεννα πριν από πολλά χρόνια είχα συντάξει μια λίστα με μικρές συμβουλές, έβαλα πάνω πάνω τον τίτλο «Οδηγίες χρήσης ζωής – 2008», το τύπωσα σε δύο αντίτυπα και έδωσα από ένα στα παιδιά που τότε ήταν μικρά. Μετά το ξέχασα, όπως νόμιζα ότι η λίστα ξεχάστηκε και από τα παιδιά. Αλλά αυτά είχαν φυλάξει τις «οδηγίες» και τα τελευταία χρόνια έγινε παράδοση να τις ανασύρουν τα Χριστούγεννα και να ελέγχουν αν τις ακολουθούν ή τις έχουν παραβιάσει. Συνήθως ακολουθούν προσωπικές εξομολογήσεις και με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε κι εμείς οι γονείς (ενίοτε με τρόμο) προς τα πού πορεύονται τα παιδιά μας.
Ετσι, οι περίφημες πλέον «οδηγίες» έγιναν μέρος της γιορταστικής τελετουργίας στο σπίτι μας και μέχρι σήμερα τα παιδιά τις θεωρούν κάτι πολύ προσωπικό τους. Καθώς όμως, μέσα στον πανικό των ημερών, έψαχνα θέμα για το τακτικό άρθρο μου σε αυτήν τη στήλη, μου έδωσαν την άδεια να τις μοιραστώ μαζί σας. Τις αντιγράφω εδώ χωρίς αλλαγές με την ελπίδα να τις μοιραστείτε κι εσείς με τα δικά σας παιδιά.
• Η ζωή είναι σύντομη αλλά μπορεί να έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Σας περιμένουν κόσμοι για να εξερευνήσετε, άνθρωποι για να γνωρίσετε, θησαυροί για να ανακαλύψετε και ιδέες για να υλοποιήσετε.
• Διαβάστε πολύ και προσπαθείτε να πλουτίζετε συνέχεια τις γνώσεις σας.
• Αναζητήστε «δασκάλους» όπου μπορείτε να τους βρείτε. Διδαχτείτε από την εμπειρία των άλλων, των μεγαλύτερων, των καλύτερων από εσάς. Προσπαθείτε να μοιάσετε στους τελευταίους.
• Μη φοβάστε το διαφορετικό. Αναζητήστε το και προσπαθήστε να το κατανοήσετε. Σε κάθε περίπτωση, σεβαστείτε το.
• Γελάτε πολύ και γελάτε δυνατά. Τραγουδήστε – κι αν θεωρείτε ότι δεν έχετε και την καλύτερη φωνή για να το κάνετε δημόσια, τραγουδάτε μόνοι στο μπάνιο. Χορέψτε.
• Μη ζηλεύετε τους άλλους και όσα έχουν. Να σκέφτεστε πάντα ότι έχουν τις δικές τους αδυναμίες και τα δικά τους προβλήματα που δεν είναι καθόλου ζηλευτά.
• Αναπτύξτε ισχυρές προσωπικότητες. Επιδιώξτε να διακρίνεστε. Ξεφύγετε από τη μάζα και τις ιδέες της – είναι βαρετές, αδιάφορες και, πολύ συχνά, επικίνδυνες.
• Ταξιδέψτε. Πάντα όμως να σέβεστε τις συνήθειες των τόπων που πάτε και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Απ’ όπου φεύγετε, να παίρνετε μαζί σας πλούσιες αναμνήσεις, νέες εμπειρίες και τα σκουπίδια σας.
• Αγαπήστε το σώμα σας και φροντίστε το όσο καλύτερα μπορείτε. Είναι το πιο τέλειο εργαλείο που έχετε και ποτέ δεν θα αποκτήσετε καλύτερο.
• Μη σπαταλάτε τις δυνάμεις σας άσκοπα. Να θυμάστε ότι η ζωή δεν είναι δρόμος ταχύτητας αλλά αγώνας αντοχής.
«Αναζητήστε “δασκάλους” όπου μπορείτε να τους βρείτε. Διδαχτείτε από την εμπειρία των άλλων, των μεγαλύτερων, των καλύτερων από εσάς. Προσπαθείτε να μοιάσετε στους τελευταίους».
• Προσπαθείτε ξανά και ξανά και ξανά μέχρι να πετύχετε τους στόχους σας. Μη φοβάστε τις αποτυχίες. Διδαχτείτε από αυτές.
• Αλλά επίσης να ξέρετε ότι ορισμένα πράγματα γίνονται μόνο στον καιρό τους και ποτέ άλλοτε.
• Εκμεταλλευτείτε κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται. Μπορεί να μην έχετε άλλη.
• Δοκιμάστε και πειραματιστείτε με όσα περισσότερα μπορείτε, αλλά ποτέ μην υποταχθείτε σε βλαβερές συνήθειες.
• Να είστε πάντα ευγενικοί με όλους τους ανθρώπους. Εχει γούστο και δεν κοστίζει απολύτως τίποτα.
• Μη διστάζετε να ζητάτε βοήθεια από τους γύρω σας όταν το κρίνετε αναγκαίο, και μην τσιγκουνευτείτε ποτέ να δώσετε τη δική σας βοήθεια όταν μπορείτε.
• Βάλτε στόχο να αφήσετε πίσω σας κάτι χρήσιμο για την επόμενη γενιά τουλάχιστον.
• Εξερευνήστε τον εαυτό σας και ανακαλύψτε τα συναισθήματά σας, με όλους τους κινδύνους που αυτό μπορεί να κρύβει.
• Γίνετε φίλοι με τον εαυτό σας. Πολλές φορές θα βρεθείτε μόνοι και τότε χρειάζεται να είστε συμφιλιωμένοι μαζί του.
• Μην το βάζετε ποτέ κάτω. Η ζωή πάνω απ’ όλα είναι πάθος.
Με θερμές ευχές στις οικογένειές σας για καλές γιορτές, υγεία και δημιουργικότητα τη χρονιά που έρχεται!
* Ο κ. Τάκης Σ. Παππάς είναι πανεπιστημιακός ερευνητής και συγγραφέας.