Μου είχαν πει: «Πέρνα μια βόλτα από του Ψυρρή. Είναι πάλι στα πάνω του». Υστερα από αρκετές αναβολές βρέθηκα να περπατώ ξανά σε δρόμους που κάποτε μου ήταν πολύ οικείοι, τις εποχές που ανακαλύπταμε αυτή την «τόσο» αθηναϊκή γειτονιά, στα μέσα της δεκαετίας του ’90.
Την ίδια στιγμή, ήταν σαν να με είχαν πετάξει σε μια ξένη πόλη που γνώριζα με την περιέργεια του τουρίστα. Το πρώτο συναίσθημα ήταν η έκπληξη. Οντως η περιοχή ζει έναν ακόμη κύκλο «δυναμικής» εξωστρέφειας, για να το θέσουμε κομψά. Το τι μπορεί να σημαίνει αυτό με όρους σύγχρονης αθηναϊκής οικονομίας, μπορείτε να το υποθέσετε: ατέλειωτες σειρές μαγαζιών εστίασης σε κάθε απίθανη και πιθανή εκδοχή. Πουθενά αλλού στην Αθήνα δεν βλέπεις τόσο επιθετικές μεταμορφώσεις προσόψεων, αλλά και ολόκληρων κτιρίων, που υποδύονται με τρόπο κραυγαλέο μικρόκοσμους ψυχαγωγίας και κατανάλωσης. Για το αισθητικό σκέλος των υπερπαραγωγών αυτών δεν υπάρχουν πολλά να πεις, οι αντοχές έχουν καμφθεί προ πολλού από άλλες, μικρότερης κλίμακας, «παρεμβάσεις», που συνθέτουν αυτό το σχεδόν παραισθητικό σκηνικό. Από κάποια στιγμή και μετά απλώς αναζητάς διέξοδο επιταχύνοντας το βήμα, προσπαθώντας να θυμηθείς εκείνες τις μικρές πλατείες, τα παρατημένα σοκάκια, τους μικροσκοπικούς περιβόλους ναών που επιζούσαν στη σκιά εκείνου του πρώτου κύματος ανάπτυξης της γειτονιάς. Δεν τα βρίσκεις εύκολα. Οι εκτεταμένες πεζοδρομήσεις έχουν άθελά τους μετατρέψει ολόκληρη την περιοχή σε ένα ατελείωτο ψυχαγωγικό πάρκο – λούνα παρκ με ταβέρνες, μεζεδοπωλεία, μπαρ, παγωτατζίδικα και άπειρα ξενοδοχεία. Το μάτι δεν ησυχάζει, ο συνωστισμός δεν αποφεύγεται, το αίσθημα της ταπείνωσης μπροστά στην πιο αγοραία μορφή ακραίας εμπορευματοποίησης μιας κάποτε ταπεινής γειτονιάς δεν καταπίνεται εύκολα. Παρατηρούσα τους τουρίστες: να διασκέδαζαν άραγε σε αυτό το σκηνικό μεσογειακής (ή μήπως μεσανατολίτικης;) παραζάλης; Να το έβρισκαν εξωτικό και ενδιαφέρον; Ή μήπως υπέφεραν όπως υπέφερα κι εγώ;
Το μοντέλο του Ψυρρή ίσως βρει μιμητές. Στο λεγόμενο εμπορικό τρίγωνο, και κυρίως πέριξ της πλατείας Αγίας Ειρήνης, παρατηρούνται αντίστοιχα φαινόμενα. Για να διασχίσεις την οδό Αιόλου σε αυτό το σημείο χρειάζεται θάρρος και υπομονή. Μήπως βρισκόμαστε στο σημείο όπου ο δήμος πρέπει να βάλει ένα στοπ στις νέες άδειες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος; Εχει έρθει η ώρα να δοθούν ισχυρότατα κίνητρα για να προσελκύσουμε στο κέντρο της πόλης πιο παραγωγικές δραστηριότητες; Διαφορετικά, η προοπτική η αθηναϊκή εμπειρία να είναι λίγο αρχαία κι ένας ασύδοτος αχταρμάς φωνακλάδικης ξετσιπωσιάς δεν φαντάζει πολύ μακρινή.