Οι στενοί δεσμοί της Ελλάδας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι οποίοι επιβεβαιώθηκαν με τον πιο λαμπρό τρόπο με την ομιλία του πρωθυπουργού σε κοινή συνεδρίαση της Γερουσίας και της Βουλής στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα, είναι πυλώνας της θωράκισης της χώρας. Ο άλλος, στον οποίο δεν έγινε αναφορά αυτή την εβδομάδα, είναι η ενσωμάτωση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μπορεί σήμερα που ο κόσμος βυθίζεται στην ανασφάλεια (και εμείς αντιμετωπίζουμε και την τουρκική επιθετικότητα καθημερινώς) να είναι προτεραιότητα η επαγρύπνηση, η ανάγκη εξοπλισμών και η ενίσχυση συμμαχιών, όμως η μεγαλύτερη δύναμη πηγάζει από τη μεταμόρφωση της Ελλάδας απ’ όταν εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η Ε.Ε. σήμερα αντιμετωπίζει κοσμογονικές αλλαγές όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή αλλά και εντός των συνόρων της. Η θωράκιση της Ελλάδας, το μέλλον των Ελλήνων, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς το ευρωπαϊκό πείραμα θα εξελιχθεί.
Πριν από λίγες ημέρες, στις 9 Μαΐου («Ημέρα της Ευρώπης»), δημοσιοποιήθηκε η τελική έκθεση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Μέσα σε περίπου έναν χρόνο, 652.532 άνθρωποι (πολίτες από κάθε γωνιά της Ενωσης, μέλη της κοινωνίας των πολιτών κ.ά.) συμμετείχαν σε 6.465 δράσεις και επεξεργάστηκαν 17.871 ιδέες που προτάθηκαν. Μετά, οι ιδέες συζητήθηκαν σε συναντήσεις στις οποίες συμμετείχαν πολίτες, θεσμοί της Ε.Ε., συμβουλευτικές επιτροπές, αιρετοί εκπρόσωποι των κρατών-μελών από κάθε βαθμό της διοίκησης και κοινωνικοί εταίροι. Κατέληξαν σε 49 προτάσεις πάνω σε εννέα κύριες θεματικές, μεταξύ αυτών η υγεία, η δημοκρατία, η θέση της Ε.Ε. στον κόσμο, η οικονομία και η κοινωνική δικαιοσύνη, η παιδεία, η μετανάστευση, η ψηφιακή μετάβαση, η ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Οι προτάσεις αποσαφηνίζουν ότι η Ε.Ε. πρέπει να πετύχει την «πράσινη» και ψηφιακή μετάβαση, να γίνει πιο «ανθεκτική», να ενισχύσει το κοινωνικό συμβόλαιο και να εξασφαλίσει μια οικονομία που θα είναι δίκαιη, βιώσιμη, καινοτόμα και ανταγωνιστική. Σύμφωνα με την έκθεση, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, κυρίως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, «έδειξαν επίσης ότι η Ε.Ε. πρέπει να είναι πιο αποφασιστική, να αναλάβει ηγετικό ρόλο διεθνώς στην προώθηση των αξιών και κανόνων της σε έναν ολοένα πιο ταραγμένο κόσμο». Οι προτάσεις κατατέθηκαν στους τρεις κορυφαίους θεσμούς –στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ε.Ε. και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή– για να τις επεξεργαστούν και να προωθήσουν τις αλλαγές που οι πολίτες ζητούν. Με λίγα λόγια, οι πολίτες ζητούν αυτό που λέμε «περισσότερη Ευρώπη», ενίσχυση θεσμών και μηχανισμών, και πιο δυναμική εξωτερική πολιτική.
Η ισχυρότερη θωράκιση της Ελλάδας είναι η ενσωμάτωση στο ευρωπαϊκό εγχεί- ρημα, η ενίσχυση των θεσμών, η δυναμική συμμετοχή στην ενίσ-χυση της Ενωσης.
Η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι οι πιο πρόσφατοι καταλύτες για ολοένα πιο στενή σχέση μεταξύ των κρατών-μελών. Οπως η κρίση χρέους που ξεκίνησε στην Ελλάδα και έπληξε αρκετές άλλες χώρες ήταν αφορμή για τη θέσπιση ισχυρών δεσμών στην οικονομία. Στην πορεία της, δηλαδή, η Ε.Ε. βρήκε (όπως πολύ νωρίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες) ότι χωρίς ισχυρούς κεντρικούς μηχανισμούς διοίκησης τα κράτη-μέλη (ή πολιτείες, στις ΗΠΑ) δεν θα άντεχαν. Αξίζει να θυμηθούμε ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ιδρύθηκε μόλις το 1913, για να θέσει τέλος σε σειρά κρίσεων στα δημοσιονομικά και στην τραπεζική αγορά. Το παράδοξο σήμερα είναι ότι στις ΗΠΑ υπάρχει ένα ισχυρό ρεύμα «αποκαθήλωσης» ομοσπονδιακών θεσμών, καθώς, για δεκαετίες τώρα, μερικοί ακτιβιστές δισεκατομμυριούχοι προωθούν τον διορισμό δικαστών σε όλες τις βαθμίδες και την εκλογή πολιτικών που έχουν στόχο την αποδόμηση του ομοσπονδιακού κράτους. Ο «πόλεμος» κατά κεκτημένων δικαιωμάτων (όπως οι αμβλώσεις) είναι μέρος αυτής της εκστρατείας.
Στην Ευρώπη, λοιπόν, μέσα από ένα πρωτοφανές, μαζικό, πολυεθνικό κίνημα, οι πολίτες ζητούν μια ισχυρότερη Ενωση που θα εξασφαλίσει δικαιοσύνη και δικαιώματα όχι μόνο για τους δικούς της πολίτες, αλλά θα υπερασπίζεται τις αξίες της παντού. Οταν αυτή είναι η διάθεση των πολιτών μιας τόσο ισχυρής οικονομικής οντότητας που σήμερα δεν έχει την ανάλογη φωνή στον κόσμο, οι ηγέτες χωρών-μελών και ταγοί της Ε.Ε. δεν έχουν το δικαίωμα να κωλυσιεργούν ή να κωφεύουν. Είναι προφανές ότι μια ισχυρή Ενωση ενισχύει κάθε χώρα-μέλος. Ενώ ισχυρά μέλη που δεν συνεννοούνται επαρκώς μεταξύ τους υπονομεύουν όχι μόνο την Ε.Ε. αλλά και εαυτούς. Με αυτή την εξίσωση παλεύει σήμερα η Γερμανία. Οπως δείχνουν οι εξελίξεις, και εδώ η Ρωσία έδωσε την αφορμή για την επίσπευση της στενότερης συνεργασίας σε κρίσιμα ζητήματα όπως η κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα. Η πανδημία και οι επιπτώσεις της, επίσης, ενίσχυσαν τους δεσμούς στην υγεία, την οικονομία και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Για την άμυνα της Ελλάδας είναι κρίσιμες οι διμερείς συμμαχίες, όπως αυτές με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, η δυναμική διπλωματία, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., οι εξοπλισμοί, το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, και η αποφασιστικότητα των ηγετών και των πολιτών. Η ισχυρότερη θωράκιση, όμως, είναι η ενσωμάτωση της χώρας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, η ενίσχυση των θεσμών, η δυναμική συμμετοχή στην ενίσχυση της Ενωσης. Οι καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ και τα οφέλη της συμμετοχής στην Ευρώπη ενισχύουν την Ελλάδα πολλαπλώς, δίνοντάς της την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής.