Οι Ρώσοι βομβάρδισαν σχολεία σε περιοχές του Λουγκάνσκ όπου είχαν καταφύγει άμαχοι, σκοτώνοντας ορισμένους από αυτούς, όμως τα ρωσικά ΜΜΕ εμφάνισαν μιαν άλλη εκδοχή: της προσφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας και της περίθαλψης από Ρώσους γιατρούς τραυματισμένων παιδιών. Είναι μόνο μία από τις επίπλαστες αλήθειες που μεταδίδουν τα δύο βασικά ρωσικά κρατικά κανάλια, το Channel One και το Russia One, τα οποία συνοδεύουν, π.χ., τις ειδήσεις για την «απελευθέρωση χωριών από τους νεοναζί» με ρεπορτάζ για τις «φρικαλεότητες που διέπραξαν ουκρανικά στρατεύματα»· τα νέα για την υποτιθέμενη εγκληματικότητα των Ουκρανών προσφύγων σε δυτικές χώρες υποδοχής με εκείνα για την «επαπειλούμενη επισιτιστική κρίση στη Δυτική Ευρώπη και την κατάρρευση των χρηματιστηρίων της».
Για να είναι το ψέμα πειστικό, πρέπει να είναι μεγάλο, πρέσβευε ο Γκέμπελς. Οπως γράφει η Μάσα Γκέσεν στο The New Yorker, κάποιος επιλέγει να διαδώσει, κατά τη χιτλερική τακτική, πολύ μεγάλα και εξωφρενικά ψέματα επειδή γνωρίζει ότι η αντίσταση σε αυτά έχει πολύ υψηλό ψυχικό κόστος. Πράγματι, η γνώση δεν είναι κάτι έτοιμο και ανώδυνο. Ο Σωκράτης παρομοίαζε την κατάκτησή της με τις ωδίνες του τοκετού. Νυν και πρώην Ρώσοι εργαζόμενοι στην κρατική τηλεόραση περιέγραψαν στην Αμερικανίδα ρεπόρτερ τα ρωσικά κανάλια ως ένα στρατό με λίγους στρατηγούς και πολλούς πεζικάριους που δεν παρακούν ποτέ εντολές σχετικά με την κατασκευή ιστοριών συνοδευτικών των επίσημων πολεμικών ενημερώσεων, βάσει λίστας από κρατικά ελεγχόμενη εταιρεία συμβούλων. Είναι «ιστορίες με τις οποίες αποδίδονται τα δικά τους χαρακτηριστικά στον αντίπαλο».
Αγνωστο παραμένει κατά πόσον η ρωσική ρητορική ότι οι Ουκρανοί είναι ναζί και ότι η Ρωσία διεξάγει αμυντικό πόλεμο πείθει το κοινό στο οποίο απευθύνεται· η επανάληψη δεν μετατρέπει πάντα το ψέμα σε αλήθεια. Ομως θολώνει τα πλανητικά νερά, οικοδομεί τη βεβαιότητα ότι τίποτα, εν γένει, δεν είναι όπως λέγεται· όταν ξεσπάει πόλεμος, η πρώτη απώλεια είναι η αλήθεια. Δεν μπορεί εύκολα να γυμνωθεί από τα προπετάσματα που ορθώνει η προπαγάνδα.
Οι στρώσεις ψεύδους προξενούν στο πραγματικό περιεχόμενο των πράξεων αλλεπάλληλες φθορές, που αρκούν –αν και πρόσκαιρες– να φανούν σε ένα λαό ως εκδοχές αδιαμφισβήτητες, αντικειμενικές. Βέβαια, ο χρόνος εργάζεται εντέλει υπέρ της αλήθειας· οι σκιές δεν σβήνουν το φως. Αυτό όμως έρχεται συνήθως όταν είναι πλέον πολύ αργά.