Εάν κανείς αναζητούσε ιστορικά παράλληλα της πολιτικής του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν θα εντόπιζε ενδεχομένως κάποιες αντιστοιχίες στην εποχή του λόρδου Πάλμερστον που φιλοδοξούσε να αναπλάσει την τότε οικουμένη στη βάση αξιών που ίσχυαν στη Βρετανία.
Hταν στις 25 Ιουνίου 1850 που ο λόρδος Πάλμερστον σε μια σχοινοτενή αγόρευσή του στο Κοινοβούλιο προσπάθησε να εξομοιώσει τη Βρετανία της βικτωριανής εποχής με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την πρώτη οικουμενική αυτοκρατορία στην Ευρώπη.
Ο Ουίλιαμ Γλάδστων αντιμετώπισε τον Πάλμερστον με σαρκασμό διότι υιοθέτησε «τη ματαιόδοξη αντίληψη ότι αποστολή μας είναι να ελέγχουμε τη μοχθηρία, την ανοησία και τις παραβάσεις των άλλων κρατών … και όσοι διστάζουν να αναγνωρίσουν το αξίωμά μας θα πρέπει πάραυτα να υποστούν τον τυφλό πόλεμο που θα κηρύξει η διπλωματία μας».
Κάποιοι θεωρήσαμε αφελώς ότι με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη έφθασε και το τέλος των ιδεολογικών εμμονών περί της δημιουργίας νέου «οικουμενικού ανθρώπου», κατά τα πρότυπα βεβαίως του «Αμερικανού πολίτη», της φιλελεύθερης ανταγωνιστικής οικονομίας και της πολιτικής δημοκρατίας.
Εκόντες άκοντες οι ηγέτες της Ευρώπης αποδέχθηκαν το αμερικανικό ιδεολόγημα. Ενστάσεις δεν υπήρξαν, ούτε ζητήθηκαν διευκρινίσεις. Ο αντίλογος διατυπώθηκε πριν από λίγες μέρες από τον διάδοχο της Σαουδαραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη συνάντησή του με τον κ. Μπάιντεν.
«Οταν οι ΗΠΑ προσπάθησαν να επιβάλουν τις αξίες τους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ απέτυχαν», είπε ο πρίγκιπας και πρόσθεσε ότι «οι χώρες έχουν διαφορετικές αξίες που πρέπει να γίνουν σεβαστές». Καρτεσιανή η λογική του Αραβα πρίγκιπα και όχι απλή λογική, την ώρα που ο κ. Μπάιντεν εμπορεύεται αξίες του Διαφωτισμού και δυσκολεύεται να βρει αγοραστές.
Η άλλη παρακαταθήκη του λόρδου Πάλμερστον που αξιοποίησε ο κ. Μπάιντεν περιέχεται σε κείμενο που συνέταξε το 1854, όπου υποστήριζε ότι για τη διασφάλιση της ειρήνης στην Ευρώπη θα έπρεπε να συρρικνωθεί η Ρωσική Αυτοκρατορία διά της αποσπάσεως περιοχών από αυτή. Και όντως αυτό συνέβη μέχρις ενός σημείου με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς.
Αλλά ο κ. Μπάιντεν προχώρησε πιο πέρα και αγωνίζεται να επιβάλει την πλήρη αποκοπή της Ρωσίας από την Ευρώπη. Ιστορικώς παράδοξο και ανυπόστατο. Διότι ακόμη και η κομμουνιστική ιδεολογία που επιχείρησαν να επιβάλουν παγκοσμίως ο Λένιν και οι επίγονοί του ήταν παράγωγο της ευρωπαϊκής σκέψεως – μια ακραία εκδοχή του Διαφωτισμού.
Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι η «στρατηγική» που εκπόνησε το επιτελείο του κ. Μπάιντεν αντί να σαρώσει τον κ. Πούτιν από την εξουσία έχει αρχίσει να αποσταθεροποιεί τη Δυτική Ευρώπη. Ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς ακύρωσε εν μια νυκτί μια πολιτική εμπορικής συνεργασίας με τη Ρωσία πενήντα ετών. Ο βοναπαρτιστής πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν που φιλοδοξούσε να αναλάβει τα ηνία της Ε.Ε. έχει περιέλθει σε κατάθλιψη, μετά την ήττα του κόμματός του στις βουλευτικές εκλογές. Ο Ιταλός πρωθυπουργός και μέγας τεχνοκράτης Μάριο Ντράγκι εξαναγκάσθηκε σε παραίτηση και η χώρα οδηγείται σε πρόωρες εκλογές.
Ας μην προεξοφλούμε όμως το χάος και την καταστροφή, γιατί έχει ο καιρός γυρίσματα. Πάντως κάτι δεν πάει καλά τους τελευταίους μήνες. Τόσο απλά.
