Και τώρα τι γίνεται; Το πρότυπο της ανεκτικής κοινωνίας, ο ναός της σοσιαλδημοκρατίας, η Σουηδία, γέρνει προς την Ακροδεξιά. Κοινώς, το πολιτικό της φορτίο έχει προκαλέσει μια ανισορροπία η οποία δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορη την υπόλοιπη Ευρώπη. Τα δημοκρατικά μας αισθήματα τα απείλησαν οι Γάλλοι, οι Αυστριακοί, όμως μη γελιόμαστε. Τους αντιμετωπίζαμε με ένα είδος ιστορικής ανοσίας. Και οι μεν και οι δε είχαν πάντα στην Ιστορία τους μια κλίση προς την απολυταρχία, ένα ταλέντο, όμως εντέλει επικρατούσαν οι αντίρροπες δυνάμεις που τους έβγαζαν απ’ το αδιέξοδο. Μην ξεχνάμε ότι η σύγχρονη δημοκρατία είναι γέννημα θρέμμα της Γαλλίας, όσο για την Αυστρία –υπέροχη χώρα– δεν νομίζω ότι επηρεάζει την ευρωπαϊκή πολιτική μετά τον Α΄ Παγκόσμιο.
Η Σουηδία όμως; Η Σουηδία είναι η Βηθλεέμ της σοσιαλδημοκρατίας. Η φάτνη του Βορρά όπου γεννήθηκε το θείον βρέφος της κοινωνικής πρόνοιας, της αλληλεγγύης, όπου η κοινότητα δεν αφήνει κανέναν απροστάτευτο, ούτε καν από τις αυτοκτονικές του διαθέσεις. Και τώρα οι Σουηδοί μοιάζουν έτοιμοι να γυρίσουν την πλάτη τους σε όλ’ αυτά. Θέλουν μια πολιτική ηγεσία που μπορεί να υπερασπιστεί την ταυτότητά τους. Κύριος στόχος ο έλεγχος της μετανάστευσης. Κοινώς ο έλεγχος της πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Απειλεί η ανεξέλεγκτη μετανάστευση τις αξίες της σουηδικής κοινωνίας; Προφανώς κάποιοι το αντιλαμβάνονται και γι’ αυτό υπερασπίζονται τους πολιτικούς που θέλουν να της αντισταθούν.
Απ’ τον Βορρά στον Νότο της Ευρώπης. Κι εδώ, γιατί είναι τα μέρη μας, ο εθνικισμός προελαύνει. Στην Ιταλία, στη Γαλλία και σε διάφορες άλλες χώρες. Προχθές αμερικανικές υπηρεσίες αποκάλυψαν πως ρωσικές χρηματοδοτούσαν ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους. Στην Ελλάδα χρηματοδότησαν ένα δίκτυο επαρχιακών τηλεοπτικών σταθμών. Το ενδιαφέρον στην όλη ιστορία είναι ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζει η άρχουσα πολιτική Ευρώπη το φαινόμενο. Το εξορκίζει ως άνοδο της «Ακροδεξιάς». Μια ισοπεδωτική κρίση που δεν μπορεί να συλλάβει την ποικιλία και την πολυμορφία των ευρωπαϊκών κοινωνιών, και γι’ αυτό δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ευρωπαϊκής πολιτικής. Της οποίας το μέλλον δεν μπορούμε να το συλλάβουμε χωρίς την παράμετρο που σήμερα ονομάζουμε «Ακροδεξιά» για να ξεμπερδεύουμε μαζί του.
Μπορείς να ταυτίσεις τους εθνικιστές Σουηδούς με τους Γάλλους, τους Ιταλούς ή τους Ελληνες που σήμερα βρίσκονται στη φυλακή καταδικασμένοι ως εγκληματική οργάνωση; Δεν έχω αντίρρηση ότι ο εθνικισμός παρ’ ημίν δεν μπορεί να ταυτιστεί με τους τραμπούκους της Χρυσής Αυγής. Υπάρχουν εθνικιστές οι οποίοι είναι πιστοί στο δημοκρατικό πολίτευμα. Ισως είναι και οι περισσότεροι.
Ποιο είναι το ζητούμενο λοιπόν; Η Ευρώπη, ευτυχώς ή δυστυχώς, κλίνει προς έναν συντηρητισμό που αισθάνεται ότι είναι απαραίτητος για την επιβίωσή της. Ενστικτο επιβίωσης. Συνειδητοποιεί πως οφείλει να κρατήσει τις αξίες της, την ανοχή, την ανεξιθρησκεία, αν δεν θέλει να βυθιστεί στον βάλτο της παγκοσμιοποίησης.
Η Ευρώπη και ο πολιτισμός της υπάρχουν για να μας θυμίζουν ότι η απάντηση στον βάλτο της παγκοσμιοποίησης δεν είναι ο πρωτογενής εθνικισμός. Είναι ο μεγάλος πολιτισμός της, η μεγάλη λογοτεχνία της, η ανυπέρβλητη σκέψη της. Ας επενδύσουμε σ’ αυτά και τα υπόλοιπα ας τα αφήσουμε. Ποια είναι τα υπόλοιπα; Χρειάζεται χώρος για να τα επισημάνω. Εκείνο που μπορώ να κάνω τώρα είναι να ανασύρω απ’ τα ντουλάπια μια σκέψη.
Μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον της πολιτικής Ευρώπης σήμερα όπως το σκεφτόμασταν μέχρι χθες; Ή μήπως οφείλουμε να αναθεωρήσουμε τα εργαλεία μας; Μήπως για να καταλάβουμε πώς θα είναι η Ευρώπη σε δύο τρία, τέσσερα, πέντε χρόνια. Σε πέντε χρόνια άραγε θα επιβεβαιωθεί η προφητεία του Ουελμπέκ ότι πρόεδρος θα γίνει η Λεπέν; Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Το βέβαιο είναι ότι οι συγκρούσεις από δω και πέρα δεν θα είναι ίδιες, όπως ήσαν ώς εδώ. Οφείλουμε να προσαρμοστούμε; Οχι απαραιτήτως. Μπορούμε να το απολαύσουμε εξ αποστά-σεως, ως απροσάρμοστοι.