Η σκληρή δεξιά στροφή της Ιταλίας δεν σηματοδοτεί μόνο κλιμάκωση της πολιτικής περιπέτειας της αγαπητής γειτονικής χώρας, αλλά και υπαρξιακής φύσης δοκιμασία για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η επιλογή των Ιταλών δείχνει την έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών με την εσωτερική πολιτική κατάσταση, αλλά και με την πορεία της χώρας ως μέλους της Ενωσης. Την ίδια ώρα, οι επόμενοι μήνες θα δείξουν πόσο η Ε.Ε. είναι ικανή να διαχειριστεί σοβαρότατους κραδασμούς στο εσωτερικό της και αν μπορεί να κρατάει ένα ιδρυτικό μέλος σε σταθερή πορεία εντός Ενώσεως, χωρίς οι κινήσεις των ευρωπαϊκών θεσμών και των άλλων χωρών-μελών να θέτουν σε ακόμη μεγαλύτερη αμφισβήτηση τη συνοχή της. Επιπλέον, το άδοξο τέλος της «οικουμενικής» πρωθυπουργίας του Μάριο Ντράγκι, το τέλμα των κεντρώων κομμάτων και η ρηξικέλευθη διάθεση πολλών ψηφοφόρων επιβεβαιώνουν την έντονη δυσαρέσκεια με το πολιτικό σύστημα της Ιταλίας και τη «νομιμοποίηση» ακραίων ομάδων – ομάδων που επιδιώκουν την κλιμάκωση αυτής της αμφισβήτησης.
Μπορεί η Ελλάδα να έδειξε τον δρόμο με παρόμοιες πολιτικές και κοινωνικές δυναμικές, όμως η πρόκληση που αποτελεί η Ιταλία για την Ε.Ε. είναι άλλου μεγέθους. Η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε πολύ πιο επικίνδυνο κόσμο από αυτόν στον οποίο η Ελλάδα προέκυψε ως σοβαρό πρόβλημα πριν από 12 χρόνια. Οι μηχανισμοί που θεσπίστηκαν για να διευθετήσουν το πρόβλημα της Ελλάδας δεν αρκούν για οικονομία του μεγέθους της Ιταλίας.
Επίσης, η άνοδος της σκληρής Δεξιάς στην Ιταλία δεν αποτελεί εξωτική περίπτωση, όπως η εμφάνιση της Χρυσής Αυγής στη Βουλή και η συγκυβέρνηση των ΑΝΕΛ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ιταλία συμπληρώνει και κλιμακώνει την ευρύτερη αμφισβήτηση των αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας στην Ευρώπη των τελευταίων χρόνων, όπως είδαμε και στη Σουηδία. Δεν πρόκειται για πείραμα, αλλά για μετάλλαξη της κοινωνίας. Γνωρίζουμε ότι τέτοια κόμματα κερδίζουν οπαδούς και αποκτούν επιρροή μέσω της επίκλησης της απλοϊκής και απόλυτης αυθεντίας και της σύγκρουσης, απορρίπτοντας τη σύνεση και τη σύνθεση.
Το μόνο που μπορούμε να προβλέψουμε σήμερα είναι ότι στην Ιταλία αλλά και γενικότερα, θα υπάρξει μακρά περίοδος αμφισβήτησης της πορείας της Ευρώπης και του τρόπου λειτουργίας της. Ο σκληρός δημόσιος λόγος, που έχει στόχο όχι μόνο τους ξένους, τους κάθε λογής «άλλους», τους πολιτικούς αντιπάλους, αλλά και την ίδια τη δημοκρατική διαδικασία, ενθαρρύνει πολιτικές δυνάμεις με τις ίδιες μεθόδους και σε άλλες χώρες. Οι ήδη υπό αμφισβήτηση ανθρωπιστικές αρχές της Ευρώπης θα υπονομευθούν ακόμη περισσότερο. Ο τόνος και η ουσία της πολιτικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό κάθε χώρας και στην Ε.Ε. γενικώς, θα βασίζεται στη σύγκρουση. Αυτό θα οδηγήσει στην επιβολή της θέλησης του ισχυρότερου μέλους, ή της ισχυρότερης συμμαχίας, στους υπόλοιπους. Ετσι υπονομεύονται η σύνεση, η συλλογική δράση και η εμπιστοσύνη μεταξύ μελών. Και χωρίς αυτές, δεν νοείται Ενωση.