Στις 16 Νοεμβρίου του 2011 ο Μάριο Μόντι ορκίστηκε πρωθυπουργός της Ιταλίας συγκροτώντας μια αμιγώς τεχνοκρατική κυβέρνηση. Μόλις μία εβδομάδα νωρίτερα, ο τότε πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο τον είχε διορίσει ισόβιο γερουσιαστή. Ο Ναπολιτάνο, χωρίς να έχει σχετική συνταγματική αρμοδιότητα ή να έχει εξασφαλίσει τη συναίνεση των πολιτικών κομμάτων, ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη και έδωσε στον Μόντι εντολή σχηματισμού κυβέρνησης προκειμένου να υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας. Σχεδόν 13 μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 2012, υπέβαλε την παραίτησή του.
Στις 2 Φεβρουαρίου του 2021, ένας άλλος πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, ο Σέρτζιο Ματαρέλα, κάλεσε τον τέως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι να σχηματίσει κυβέρνηση ύστερα από την κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον Τζουζέπε Κόντε.
Για δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια η Ιταλία αποκτούσε πρωθυπουργό που δεν διέθετε λαϊκή νομιμοποίηση. Οι αγορές είχαν ανακουφιστεί, τα spreads θα έπεφταν, οι εφημερίδες και οι αναλυτές δεν θα ανησυχούσαν υπερβολικά για τη δημοσιονομική τύχη της Ιταλίας. Ναι, η χώρα δεν θα περνούσε τα βάσανα της Ελλάδας, ο Μόντι και ο Ντράγκι θα έκαναν τα «μαγικά» τους, αλλά για κάποιον περίεργο λόγο κάθε φορά το πολιτικό σύστημα θα έβγαινε στο τέλος της ημέρας ακόμη πιο αποδυναμωμένο, ακόμη πιο αγνώριστο και αναξιόπιστο. Μετά τον Μόντι είχαμε το (θεωρητικά) αντισυστημικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων και την αναγέννηση της Λέγκας του Βορρά με πρωτομάστορα τον εντελώς απρόβλεπτο λαϊκιστή Ματέο Σαλβίνι, και μετά τον Ντράγκι έχουμε την εκτόξευση ενός κόμματος με ακροδεξιά ρητορική από το 4% στο 26%.
Συμβαίνει λοιπόν το εξής παράδοξο: η οικονομία να σταθεροποιείται (και να αποφεύγονται τα χειρότερα), η κοινωνία όμως όχι μόνο να μην καθησυχάζεται (όπως οι αγορές) αλλά να αντιδρά ή, για να είμαστε πιο σωστοί, να υπεραντιδρά. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Ναπολιτάνο αλλά και ο σημερινός Ιταλός πρόεδρος έπραξαν σύμφωνα με το πατριωτικό καθήκον τους: το μείζον ήταν η Ιταλία να μην γίνει Ελλάδα. Αλλά σήμερα η χώρα θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα απόνερα οριακά θεσμικών λύσεων που φαίνεται ότι λειτούργησαν περισσότερο βραχυπρόθεσμα απ’ όσο θα μπορούσε να φανταστεί και ο πιο ένθερμος μεταρρυθμιστής. Ισως μερικές φορές είναι προτιμότερο να αφήσεις το καζάνι να βράζει. Και με το καπάκι ανοιχτό.