Μοιάζει με ιστορικό παράδοξο, αλλά μετά την πτώση του κομμουνισμού η Ακροδεξιά έδωσε δυναμικό «παρών» στα Βαλκάνια. Στη Βουλγαρία ο Βόλεν Σιντέροφ έλαβε το 24% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές του 2006, στη Ρουμανία ο Βαντίμ Τουντόρ συγκέντρωσε ως προεδρικός υποψήφιος το 33% των ψήφων στον δεύτερο γύρο των εκλογών τον Ιούνιο του 2000, και στη Σερβία ο Βόισλαβ Σέσελι στις προεδρικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1997 συγκέντρωσε στον δεύτερο γύρο το 49,10% των ψήφων. Τις αιτίες γι’ αυτό το φαινόμενο αναλύει ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του με τίτλο «Νεωτερικότητα και ακροδεξιά στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια» και είχα την ευκαιρία να διαβάσω. Ο συγγραφέας, που έχει εντρυφήσει στα της Βαλκανικής, υποστηρίζει ότι μετά την πτώση του κομμουνισμού σε αυτές τις τρεις χώρες, η λενινιστική κληρονομιά διαχύθηκε τόσο στα διάδοχα σοσιαλιστικά κόμματα όσο και στα ακροδεξιά, με κοινό σημείο τον εθνικισμό. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο και στις τρεις αυτές χώρες εμφανίστηκαν «φαιοκόκκινοι» κυβερνητικοί συνασπισμοί σοσιαλιστών και ακροδεξιών. Φαινόμενο μοναδικό σε όλη την Ανατολική Ευρώπη (με εξαίρεση τη Σλοβακία).
Ομως, με το πέρασμα του χρόνου, τα σοσιαλιστικά κόμματα εκσυγχρονίστηκαν, αποτινάσσοντας μεγάλο τμήμα της ιστορικής τους παράδοσης, ενώ τα ακροδεξιά συνέχισαν να είναι προσκολλημένα στο κομμουνιστικό παρελθόν δημιουργώντας το υβρίδιο της «κομμουνιστικής ακροδεξιάς», που σταδιακά περιθωριοποιήθηκε ή εξαφανίστηκε εκλογικά. Η εξαφάνιση της παραδοσιακής Ακροδεξιάς στα Βαλκάνια, τη στιγμή που στη Δυτική Ευρώπη η Ακροδεξιά συνεχώς αυξάνει τα ποσοστά της, δημιούργησε το «βαλκανικό παράδοξο», όπως το χαρακτηρίζει ο συγγραφέας. Η «καθυστερημένη Ανατολή», όπως την αποκαλούν πολλοί αναλυτές, μολύνθηκε πολύ λιγότερο από τον ακροδεξιό ιό απ’ ό,τι η ανεπτυγμένη Δύση. Πολλά από τα στερεότυπα του δημόσιου λόγου καταρρίπτονται. Οι εξηγήσεις αυτού του γεγονότος, που δίνει ο συγγραφέας, αξίζει να διαβαστούν με προσοχή.
Δεν πρέπει όμως να εφησυχάζει κανείς. Τα τελευταία χρόνια, και στις τρεις χώρες, εμφανίζονται μεταλλαγμένα ακροδεξιά κόμματα, που ελάχιστη σχέση έχουν με το κομμουνιστικό παρελθόν. Στην ατζέντα τους είναι ο αντιευρωπαϊσμός, ο φιλορωσισμός, η άρνηση των εμβολιασμών.
Παράλληλα, στην υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη, συστημικά κόμματα μετεξελίσσονται σε ακροδεξιά, όπως στις περιπτώσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ορμπαν έχει ιδιαίτερη δημοφιλία στο ακροδεξιό ακροατήριο βαλκανικών κρατών, ενώ προσπαθεί να καλλιεργήσει πολιτικές σχέσεις με συντηρητικούς πολιτικούς ηγέτες όπως ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς στη Σερβία και βεβαίως o φυγόδικος Σλαβομακεδόνας ηγέτης (VMRO DPMNE) Νίκολα Γκρούεφσκι τον οποίο κρύβει στη Βουδαπέστη. Μια πιθανή εξήγηση, κατά τον συγγραφέα, είναι οι αντιλήψεις και οι νοοτροπίες που επικρατούν στις βαλκανικές κοινωνίες. Αντιλήψεις που είναι στον αντίποδα των φιλελεύθερων αξιών του δυτικού πολιτισμού. Οταν αυτές οι νοοτροπίες βρουν την κατάλληλη πολιτική προσφορά, αποκτούν εκλογική ισχύ.