Το εξήγησαν εναργώς οι νομομαθείς της παράταξης· το είπαν και οι έγκριτοι συνταγματολόγοι, που δεν αφήνουν πολιτική κουβέντα να πέσει κάτω· πλέον, και ο πιο κακοπροαίρετος δεν δικαιούται να ισχυριστεί πως δεν γνωρίζει: η σκέψη του Νίκου Ανδρουλάκη να προτείνει πολιτικό πρόσωπο κοινής αποδοχής για τη θέση του πρωθυπουργού σε ενδεχόμενη κυβέρνηση συνεργασίας είναι πλήρως καλυμμένη συνταγματικά. Ο μόνος αντίλογος που θα μπορούσε να εκφραστεί, θα ήταν ηθικού τύπου: είναι ένα επιλεγμένο πρόσωπο ικανό να αναπληρώσει το τεκμήριο λαϊκής νομιμοποίησης που φέρουν εκ των πραγμάτων οι αρχηγοί των δύο μεγαλύτερων κομμάτων; Κατά τ’ άλλα, από τεχνικής άποψης το θέμα είναι μη θέμα. Ποιος ο λόγος, λοιπόν, να μετατρέψει το ΠΑΣΟΚ την αδόκιμη αμφισβήτηση της ιδέας του σε προεκλογικό σποτάκι; Ποιος ο λόγος να υπονομεύσει την ίδια του την πολιτική πρόταση, απομειώνοντάς τη σε διαφημιστική εξυπνάδα; Στο τελευταίο προεκλογικό βίντεο του ΠΑΣΟΚ, «το πρόσωπο που έχει στο μυαλό του ο Νίκος Ανδρουλάκης» αποκτά χαρακτήρα ανεκδότου· το στρατηγικό επιχείρημα για τη σοβαρότητα του οποίου η παράταξη πάσχισε να πείσει το καχύποπτο ακροατήριό της γίνεται ξαφνικά χιουμοριστικός γρίφος που μας οδηγεί σε μια φοβερή αποκάλυψη: το πρόσωπο που έχει στο μυαλό του ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ο υγειονομικός, ο μικρομεσαίος επιχειρηματίας, ο αγρότης, ο συνταξιούχος, ο κάθε πολίτης! Μα πώς δεν το είχαμε σκεφτεί! Σημαντική λεπτομέρεια: ακόμη δεν ξέρουμε ποιο πολιτικό πρόσωπο έχει στο μυαλό του ο Νίκος Ανδρουλάκης. Τα παιδαριώδη διαφημιστικά τρικ διασκεδάζουν μεν τις εντυπώσεις, αλλά δεν κάνουν τα αναπάντητα ερωτήματα λιγότερο αναπάντητα.
Ασυγκράτητος ναρκισσισμός
Την ώρα που κάποιοι αφήνουν τον προεκλογικό τους οίστρο να νοθεύσει την ατζέντα τους, κάποιοι άλλοι του επιτρέπουν να νοθεύσει τη σοβαρότητά τους. «Το ξέρω. Αποτελώ στόχο. Ε και;» λέει ο Aδωνις Γεωργιάδης με ύφος γενναίου μαχητή στο νέο του προεκλογικό σποτ, καθώς τέσσερα κοκκινοπράσινα στίγματα λέιζερ τρεμοπαίζουν στο πουκάμισο και στο σακάκι του, προερχόμενα τάχα μου από τα όπλα με τα οποία τον σημαδεύουν οι εχθροί του. «Αφήστε τους να με σημαδεύουν», συνεχίζει ο υπουργός αυτάρεσκα, κι έπειτα αρχίζει να απαριθμεί τα επιτεύγματά του κατά τη διάρκεια της σπουδαίας θητείας του στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Το βίντεο προκαλεί ανατριχίλα για όλους τους λάθος λόγους. Ο υπουργός μοιάζει να παίρνει την πολιτική προσωπικά, να αντιλαμβάνεται δηλαδή τον εαυτό του ως περσόνα μάλλον, παρά ως εκπρόσωπο ενός θεσμού. Αντιμετωπίζει το λειτούργημά του ως άθροισμα ιδιωτικών διενέξεων, σαν να μην είναι πολιτικός αλλά σελέμπριτι. Παράλληλα, η πρόσχαρη γλαφυρότητα με την οποία καταγγέλλει τη «στοχοποίησή» του θέτει τη στοχοποίηση αυτή υπό αμφισβήτηση. Γίνεται να χαμογελάει κανείς με τον πόλεμο που δέχεται; Γίνεται να τον δραματοποιεί τηλεοπτικά με λέιζερ και ατμοσφαιρικές φωτοσκιάσεις; Ναι, αν τον απολαμβάνει. Eχει δίκιο ο Aδωνις Γεωργιάδης πως «καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται». Συνήθως, όμως, ο καθαρός ουρανός δεν χρειάζεται να δηλώσει πως είναι καθαρός. Απλώς είναι.
Πρόσωπα ή ιδέες
Διανύουμε μία ακόμη προεκλογική περίοδο κατά την οποία οι προσωπικότητες επισκιάζουν τα προγράμματα, τόσο τα εξαγγελθέντα και μη τηρηθέντα, όσο κι εκείνα που εξαγγέλλονται τώρα και αφορούν την επόμενη τετραετία. Οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες είναι σε μεγάλο βαθμό μάταιες· η ουσία βρίσκεται αλλού: ποιος έκανε αυτά που είχε πει πως θα κάνει; Ποιος έχει πιθανότητες να πραγματοποιήσει αυτά που υπόσχεται τώρα; Η έμφαση στα πρόσωπα αντί των ιδεών είναι καταστροφική και για τους πολιτικούς και για το εκλογικό σώμα· προτάσσει ένα ήθος επιφανειακού ανταγωνισμού και ξεμαλλιάσματος εκεί όπου η σύγκρουση θα έπρεπε να αφορά πολιτικές, στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα. Οι Eλληνες πολιτικοί δίνουν υπερβάλλουσα σημασία στην προώθησή τους – πασχίζουν για μια ορατότητα που όταν πια την κερδίσουν δεν ξέρουν τι να την κάνουν. Δεν είναι κακό πράγμα η επικοινωνία· αρκεί το αντικείμενό της να μην είναι το ίδιο με το υποκείμενο.
