Δεν ξέρω αν το έχετε παρατηρήσει, αλλά οι αστακομακαρονάδες έχουν επιστρέψει, είναι ξανά πολύ της μόδας. Το ερώτημα είναι αν αυτό σημαίνει ότι θα επιστρέψουμε και στην «εποχή της αστακομακαρονάδας»… Η ανάπτυξη είναι κάτι πάρα πολύ θετικό για τη χώρα και τους πολίτες της. Η ανάπτυξη φέρνει πλούτο, αυτός πρέπει να είναι και ο στόχος. Επειδή όμως περάσαμε και στο παρελθόν μια φάση αχαλίνωτης ανάπτυξης, η οποία συνοδεύτηκε από ξέφρενη κατανάλωση, νεοπλουτισμό, πειρατικό καπιταλισμό και μπόλικη αυθαιρεσία, καλό είναι να θυμόμαστε πού κατέληξε αυτή η περίοδος της –δήθεν– ατέλειωτης ευημερίας.
Η ελληνική οικονομία συμπιέστηκε αφόρητα για πολλά χρόνια και τώρα εκτινάσσεται, σαν ελατήριο. Είναι εκπληκτικό ότι από τα ρεκόρ ανεργίας έχουμε φτάσει στο σημείο που πολλές εταιρείες δεν βρίσκουν εργαζομένους. Οι επενδύσεις στον τουρισμό, στα ακίνητα και στην ενέργεια είναι σημαντικές. Μεγάλες ξένες εταιρείες τολμούν έπειτα από δεκαετίες να επενδύσουν στην Ελλάδα, ενώ άλλες περιμένουν τις εκλογές γιατί τους φοβίζει το σενάριο της αστάθειας. Μια νέα γενιά επιχειρηματιών δείχνει ότι διαθέτει ορμή και επαγγελματισμό. Πάρτε για παράδειγμα τον τομέα του τουρισμού, που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα «rooms to let» περασμένων εποχών. Ή τις μικρές εξαγωγικές εταιρείες που άντεξαν στην κρίση και αυξάνουν συνεχώς τον τζίρο τους.
Πράγματα που γίνονταν ανεκτά πριν από είκοσι χρόνια, τώρα προκαλούν ισχυρές αντιδράσεις στην κοινωνία, ακόμη και εκρήξεις.
Υπάρχει βέβαια και το «εύκολο» χρήμα. Επεσαν πάρα πολλά χρήματα στην αγορά κατά την περίοδο της COVID-19. Κάποια πήγαν σε παραγωγικές επενδύσεις, κάποια ξοδεύονται σε χλίδα. Παραδείγματα υπάρχουν και από τις δύο κατηγορίες. Ο εστιάτορας που ξανάφτιαξε τις κουζίνες και το σύστημα εξαερισμού από τη μία, ο ιδιοκτήτης ενός πάρκινγκ που πήρε ένα υπέρογκο ποσό και συναγωνίζεται τον γείτονά του σε επίδειξη πλούτου από την άλλη. Υπάρχει ασφαλώς και το «μαύρο» χρήμα, που κανένα μνημόνιο και καμία τρόικα δεν μπόρεσε να ξορκίσει. Ολοι αναρωτιόμαστε από πού βγαίνουν τόσο πολλά χρήματα, χωρίς προφανή ταυτότητα ή θεμιτή πηγή εισοδημάτων. Οι τύποι που κυκλοφορούν με τζιπ με φάρους αστυνομικών οχημάτων και εκείνοι που ελέγχουν τη μεγάλη ελληνική offshore, που κάποτε την ξέραμε ως Μύκονο.
Οι αστακομακαρονάδες, για να ξαναπιάσουμε το νήμα, είναι ένα νόστιμο πιάτο που δεν πρέπει να δαιμονοποιήσουμε. Κάθε άλλο. Η επιστροφή στην «εποχή της αστακομακαρονάδας» όμως, η οποία θα μπορούσε να τροφοδοτείται από εύκολο, «μαύρο» ή κρατικοδίαιτο χρήμα, μας τρομάζει. Τρομάζει γιατί ζούμε σε μια πολύ ταραγμένη εποχή, όπου πράγματα που γίνονταν ανεκτά πριν από είκοσι χρόνια, τώρα προκαλούν ισχυρές αντιδράσεις στην κοινωνία, ακόμη και εκρήξεις. Αλλά και γιατί τη δοκιμάσαμε σε απεριόριστες δόσεις και μας έκατσε στον λαιμό, την πληρώσαμε ακριβά.