Ο αξέχαστος, ένθεος, δάσκαλος προέτρεψε να διαβάσουμε μεταξύ άλλων εξωσχολικών αναγνωσμάτων, για τον βίο και πολιτεία του Θεόφιλου Καΐρη (1784-1853)· μας τον σύστησε ως έναν εκ των σοφοτέρων και γενναιοτέρων Ελλήνων όχι μόνο του αιώνα του.
Συνοπτικά: Ο Ανδριώτης λόγιος με σπουδές φιλολογίας και φιλοσοφίας, μαθηματικών και φυσικής, στην Ακαδημία Κυδωνιών και στο εξωτερικό (Ελβετία, Ιταλία, Γαλλία) χειροτονήθηκε ιερέας οικοδομώντας σπουδαίο παιδαγωγικό και φιλανθρωπικό έργο. Εγινε Φιλικός, πήρε ενεργό μέρος στην επανάσταση του ’21, ενεπλάκη αγαθώς στην πολιτική. «Θεοσέβεια» ήταν το ηθικο-θρησκευτικό του απάνθισμα με πυρήνα τη δυνατότητα του πιστού να προσεγγίζει το Θείο αδιαμεσολάβητα, με τη διαύγεια της καρδιάς. Εγινε όπως ήταν φυσικό κόκκινο πανί από το Ιερατείο, κατηγορήθηκε ως αιρεσιάρχης και εισαγωγέας καινών δαιμονίων εξ Εσπερίας, τον είπαν «Βελζεβούλ». Καθαιρέθηκε, τιμωρήθηκε με απομόνωση σε υπόγειο μοναστηριού, ξεψύχησε στις φυλακές της Σύρου. Ωστόσο λίγα 24ωρα μετά αθωώθηκε πανηγυρικά από τον Αρειο Πάγο. Εμεινε στην Ιστορία ως διδάσκαλος του Γένους και ένα ανυποχώρητο ακτινοβόλο πνεύμα.
Ο δάσκαλος αμέλησε όμως να μας μιλήσει για τη μικρή αδελφή του Καΐρη. Συνοπτικά: Με εκπαιδευτικό πέρασμα από τις Κυδωνίες, πολύγλωσση, με άριστη γνώση των αρχαίων ελληνικών, δυνάμει φιλόσοφος, από τα δεκαπέντε της άρχισε να αλληλογραφεί με τον Κοραή (τόλμησε γιατί ήταν στενός φίλος του Θεόφιλου). Με προτροπή του μετέφρασε έργα Γάλλων λογίων, ανάμεσά τους «Περί ανατροφής των νεανίδων», «Μάρκου Αυρηλίου εγκώμιον» κ.ά. Ο αυστηρός Διαφωτιστής δεν κρύβει από το Παρίσι ενθουσιασμό για τα πνευματικά της χαρίσματα: «Φιλτάτη θυγάτηρ Ευανθία επαινώ σου την παιδείαν και μάλιστα την προθυμίαν να την αυξήσης και να την κοινωνήσεις εις τους απαιδεύτους […] Η αληθινή σοφία τέκνον αγαπητόν είναι, ως την όριζαν οι πρόγονοί μας, η Τέχνη του βίου».
Η ίδια συνέταξε –συνυπέγραψαν δεκάδες άλλες Ελληνίδες– επιστολή με την οποία ζητούσαν από Ευρωπαίες και Αμερικανίδες στήριξη του Αγώνα όχι μόνο με λόγια. Λίγους μήνες μετά τη νύχτα της ηρωικής Εξόδου του Μεσολογγίου συγγράφει συγκλονισμένη το πεζό δράμα «Νικήρατος», πρώτο θεατρικό έργο για την Επανάσταση αφιερωμένο «εις εκείνας όσαι παρά την αισχράν και άτιμον δουλείαν επροτίμησαν τας φλόγας και τας αβύσσους».
Ρώτησα φίλους (-ες) και γνωστούς (-ες), όχι καλοπροαίρετα, αφού αγνοούσα έως χθες την ύπαρξή της, εάν είχαν ακούσει το όνομα και το έργο της. Απόρησα ενοχλημένος καθώς σχεδόν όλοι, κυρίως οι κυρίες, απάντησαν αυθορμήτως «ναι». Η Ευανθία Καΐρη γεννήθηκε σαν σήμερα το 1799 κι αυτή στην Ανδρο, όπου πέθανε το 1866. Mετά τον θάνατο του λατρεμένου της αδελφού και μέντορα ασκήθηκε στη μοναξιά υπό συνθήκες πενίας. Εμεινε στην Ιστορία ως η πρώτη λογία της νεότερης Ελλάδας και πρόδρομος της γυναικείας χειραφέτησης μέσω της καλλιέργειας.