Κάποιοι αναμφίβολα το πρόσεξαν, η σημασία του όμως χάθηκε μέσα στον ορυμαγδό των αναλύσεων από ειδικούς και των δηλώσεων από πολιτικούς που ακολούθησαν τις δημοτικές εκλογές. Μιλάω για το γεγονός ότι, στον πρώτο γύρο των εκλογών για τον Δήμο της Αθήνας, ο Κώστας Μπακογιάννης κέρδισε το ίδιο ποσοστό με εκείνο της Ν.Δ. στις τελευταίες εθνικές εκλογές, δηλαδή 41%. Αλλά οι δύο εκλογές έχουν μεταξύ τους μια κρίσιμη διαφορά. Αντίθετα από τις εθνικές εκλογές, όπου κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο να συμβεί, στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών το υπόλοιπο 59% του εκλογικού σώματος συνασπίστηκε εναντίον του κυβερνητικού υποψηφίου και ανέδειξε νέο δήμαρχο έναν έως τότε άγνωστο πολίτη, τον Χάρη Δούκα.
Από την παραπάνω διαπίστωση προκύπτουν δύο σημαντικά συμπεράσματα. Πρώτα, το –ας το πούμε «αντικυβερνητικό»– 59% είναι μεν ένα τεράστιο εκλογικό ποσοστό, που όμως δεν μπορεί να βγάλει κυβέρνηση, καθώς αυτό διασπάται σε πολλά μικρά κομμάτια που βρίσκονται ένθεν κι ένθεν της Ν.Δ. Το μεγαλύτερο τμήμα του 59% βρίσκεται στα αριστερά, αλλά τα τρία μεγαλύτερα κόμματα αυτού του χώρου (που το άθροισμα των εκλογικών ποσοστών τους δεν φτάνει το σημερινό ποσοστό της Ν.Δ.) δεν έχουν ποτέ συνεργαστεί στο παρελθόν και ούτε σήμερα δείχνουν διάθεση συνεργασίας. Κάποιοι αρέσκονται να πιστεύουν ότι τουλάχιστον δύο από αυτά τα κόμματα πρέπει να ενωθούν σε ενιαίο πολιτικό οργανισμό. Είναι σαν να προσπαθείς να μοντάρεις εξαρτήματα από δύο χαλασμένα αμάξια για να φτιάξεις ένα καινούργιο, που θα το βάλεις να τρέξει σε αυτοκινητικό αγώνα. Εάν, λοιπόν, τα διάσπαρτα κόμματα δεν μπορούν προς το παρόν να προσφέρουν στη χώρα τη δυνατότητα εναλλακτικής κυβέρνησης, μήπως θα μπορούσαν να ασκήσουν αποτελεσματική αντιπολίτευση; Η απάντηση βρίσκεται στο αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών της Αθήνας.
Το δεύτερο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι η αντιπολίτευση πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Χάρη Δούκα. Αυτό συμπυκνώνει πέντε πλεονεκτήματα: βιογραφικό, οργάνωση, πολιτικό μέτρο, επιχειρήματα, όραμα. Ας τα δούμε ένα ένα.
Ο κ. Δούκας κατέβηκε στον πολιτικό στίβο με ένα εντυπωσιακό ακαδημαϊκό και επαγγελματικό βιογραφικό, που έφερε μια ευχάριστη διαφοροποίηση προς τους επαγγελματίες της πολιτικής και τους εκλεκτούς των κομμάτων. Ως καθηγητής Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής στο περίβλεπτο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, διαθέτει πλούσια ακαδημαϊκή και επαγγελματική εμπειρία σε θέματα σχεδιασμού πόλεων, περιβάλλοντος και ενεργειακής βιωσιμότητας. Το ήπιο τεχνοκρατικό του προφίλ επίσης συνδυάστηκε ωραία με μια αίσθηση κοινωνικής άνεσης στη συμπεριφορά του.
Αν λάβουμε υπόψη ότι η υποψηφιότητά του για τη δημαρχία, ως επικεφαλής του συνδυασμού «Αθήνα Τώρα», ανακοινώθηκε μόλις στις 3 Αυγούστου, δηλαδή κατά την περίοδο των μπάνιων του λαού, όπως επίσης το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν παντελώς άγνωστος στους ψηφοφόρους (όπως και στον υπογράφοντα αρθρογράφο), τότε εύλογα προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο Δούκας μάλλον διαθέτει εξαιρετική οργανωτική ευφυΐα, καθώς και το ταλέντο να επιλέγει και να αξιοποιεί ικανά στελέχη.
Η αντιπολίτευση πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα του Χάρη Δούκα. Αυτό συμπυκνώνει πέντε πλεονεκτήματα: βιογραφικό, οργάνωση, πολιτικό μέτρο, επιχειρήματα, όραμα.
Αντίθετα από την κυβέρνηση, η οποία, λανθασμένα, θέλησε να πολιτικοποιήσει τις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, ο κ. Δούκας συνειδητά επέλεξε στρατηγική πολιτικού μέτρου. Θέλοντας να προσελκύσει ψηφοφόρους από όλα τα κόμματα, ακόμη και από το κυβερνητικό, παρουσιάστηκε ως υπερκομματικός υποψήφιος που απευθυνόταν σε όλους τους δημότες της Αθήνας. Με αυτόν τον τρόπο απέφυγε την παγίδα της κομματικής πόλωσης, ενώ ταυτόχρονα καρπώθηκε για τον εαυτό του και την παράταξή του τη δυσαρέσκεια που δημιούργησε η προσπάθεια της κυβέρνησης να δώσει στις εκλογές πολωμένο κομματικό χαρακτήρα.
Το περίφημο ντιμπέιτ ήταν η μεγάλη ευκαιρία του Δούκα για να ξεδιπλώσει τα επιχειρήματά του στο μεγάλο κοινό. Εκεί έδειξε ότι διαθέτει συγκροτημένη σκέψη, ικανότητα λογικών συνειρμών και γνώση των θεμάτων. Χρησιμοποίησε κατάλληλες λέξεις-κλειδιά για να καθησυχάσει τους φόβους των Αθηναίων, προσφέροντας λύσεις. Μετά τους καύσωνες και τις νεροποντές, μίλησε για την «ανθεκτικότητα» της πόλης και την ανάγκη έργων υποδομής απέναντι στα καιρικά φαινόμενα. Υποσχέθηκε πράσινο παντού και έδωσε έμφαση στην αστυνόμευση στις γειτονιές.
Πάνω απ’ όλα, ο Χάρης Δούκας έπεισε ότι έχει ένα όραμα για την πόλη και την ανάπτυξή της, με έμφαση στην υλική βιωσιμότητα και την κοινωνική συμπεριληπτικότητα. Παρότι δεν είχε πολύ καιρό στη διάθεσή του, εντούτοις κατάφερε, με πολιτική ευπρέπεια, να πείσει μεγάλα ακροατήρια ότι το δικό του όραμα ήταν καλύτερο, πιο εφικτό, λιγότερο δαπανηρό και περισσότερο αναγκαίο για το μέλλον της πόλης από το όραμα του αντιπάλου του, το οποίο μάλιστα είχε ήδη στιγματιστεί από την αποτυχία του Μεγάλου Περιπάτου.
Το παράδειγμα του Χάρη Δούκα είναι πολύτιμο για τα κόμματα της αντιπολίτευσης που θα καταφέρουν να επιβιώσουν μέχρι τις επόμενες (και, κυρίως, τις μεθεπόμενες) εκλογές. Διότι δείχνει πεντακάθαρα το είδος της ηγεσίας που χρειάζονται, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ηγεσία θα πρέπει να αντιπαρατεθεί σε μια προς το παρόν πανίσχυρη και πολιτικά κυρίαρχη κυβέρνηση. Σήμερα, τέτοια ηγεσία δεν υπάρχει.
Ο κ. Τάκης Σ. Παππάς είναι πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας.