Σε ένα από τα τελευταία του ποιήματα, ο Τάσος Λειβαδίτης έγραφε ότι κάποτε ξάπλωσε κάτω από τον έναστρο ουρανό. «Θεέ μου, τι απεραντοσύνη», αναφώνησε. Για να συμπληρώσει: «Από τότε ξέρω πως δεν θα προλάβω».
Η μεγάλη ήττα της ύπαρξης είναι ότι, στο βάθος, κανένας μας δεν θα προλάβει. Και είναι μια ήττα με την οποία καλούμαστε να συμφιλιωθούμε από την πρώτη στιγμή που αποκτούμε συνείδηση και μνήμη.
Ομως το ζήτημα δεν είναι υπαρξιακό ή μεταφυσικό μόνον. Και, πλέον, δεν έχει να κάνει με το άπειρο του αχανούς Διαστήματος, μια απειροελάχιστη φέτα του οποίου ψυλλιαζόμαστε μια ξάστερη καλοκαιρινή νύχτα στο βουνό ή πλάι στη θάλασσα.
Χθες γράφαμε ότι στη φρενίτιδα των αλγορίθμων και στον ορυμαγδό της πληροφορίας «πλέον μιλάμε για έναν φρενήρη ψηφιακό καταναλωτισμό όπου τίποτα δεν χωνεύεται και τα πάντα προσπερνιούνται αβασάνιστα, από ένα έγκλημα έως ένα έργο τέχνης».
Ποιος θα μπορούσε «να προλάβει» όσα αδυνατεί πια να επεξεργαστεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος (και να χαρεί ή ενίοτε να ξεκουραστεί μέσα σε αυτά η ανθρώπινη ψυχή); Η απάντηση είναι μάλλον εύκολη: η μηχανή.
Ολα όσα συνέβησαν αυτές τις μέρες στη Σίλικον Βάλεϊ, στη «Μέκκα» της ψηφιακής τεχνολογίας, με την απόλυση και την εκ νέου πρόσληψη του Σαμ Αλτμαν, του «γκουρού» της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) και CEO της OpenAΙ, της εταιρείας που λανσάρισε το ChatGPT, μοιάζουν να αφορούν έναν άλλο κόσμο. Ομως όσα συμβαίνουν εκεί έχουν ήδη σοβαρές επιπτώσεις στις ζωές όλων παντού.
Η μάχη εξουσίας που δόθηκε αναμένεται να μας επηρεάσει όλους. Ο Αλτμαν είχε πρόσφατα λανσάρει «το επόμενο κύμα της ΑΙ, που θα αφορά σε ένα πιο προσωποποιημένο ChatGPT (το agent). Αλλως πως ένας ατομικός βοηθός, ο οποίος, αφού του δοθεί πρόσβαση σε σειρά δεδομένων, θα μπορεί να ενεργεί εκ μέρους μας, ακόμα και να αποφασίζει για λογαριασμό μας» (Λουκάς Βελιδάκης, «Οι νικητές στη μάχη για το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης», «Κ», 23.11).
Η αντίδραση ήρθε από την πιο επιστημονική πτέρυγα της εταιρείας, κόντρα στους πιο σκληροπυρηνικούς χρηματοοικονομικούς παράγοντές της. Κέρδισαν οι δεύτεροι. Στην ουσία, ήταν μια μάχη υπέρ ή κατά των ορίων της ΑΙ.
Ετσι κι αλλιώς, μια μάχη ορίων δίνεται συνέχεια. Μιλάμε εδώ για τα όρια της ανθρώπινης αντοχής: ο άνθρωπος προϋποθέτει και βραδύτητα και παύσεις, και σιωπή και ανάπαυλα. Ο άνθρωπος προϋποθέτει το αίσθημα της κοινότητας. Ομως αυτά τα πράγματα είναι, ας πούμε, αντιπαραγωγικά. Ανακόπτουν την ταχύτητα του νέου κόσμου.
Η ενατένιση του νυχτερινού ουρανού μοιάζει με ανάμνηση και νοσταλγία πια και όχι με άγχος να προλάβουμε κάτι. Η πιο ανθρώπινη πτυχή μας είναι ότι δεν θα προλάβουμε τίποτα. Ετσι όμως κατανοούμε, νιώθουμε, ξεκουραζόμαστε. Αυτά τα, άλλοτε αυτονόητα, μάλλον θα κληθούμε να υπερασπιστούμε στο εγγύς μέλλον.
