Τέτοιο καιρό το 2020, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της Ν.Δ. υπερψήφιζε την έγκριση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2019, που τον είχε συντάξει η προηγούμενη κυβέρνηση, του ΣΥΡΙΖΑ, και η Ν.Δ. τον είχε καταψηφίσει όταν η κυβέρνηση Τσίπρα τον είχε φέρει στη Βουλή. Τέτοιο καιρό το 2016, πάλι, η τότε κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ ενέκρινε την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2014, που τον είχε συντάξει η προηγούμενη κυβέρνηση, της Ν.Δ., και ο ΣΥΡΙΖΑ τον είχε καταψηφίσει όταν η κυβέρνηση Σαμαρά τον είχε φέρει στη Βουλή. Δείχνει κάτι αυτή η εκ των υστέρων σιωπηρή συναίνεση; Ναι. Δείχνει ότι η λογοδοσία, ακόμη και για θέματα μείζονος σημασίας όπως ο προϋπολογισμός, είναι επιφανειακή. Η εκάστοτε κυβέρνηση υποκρίνεται ότι λογοδοτεί και όλοι οι άλλοι ότι την ελέγχουν. Κατ’ ουσίαν, ουδείς δίνει λογαριασμό – και ουδείς του ζητάει να δώσει. Απλώς τηρούνται κάποια προσχήματα.
Με μια δημόσια παράσταση υποκρισίας τελειώνει αυτό που άρχισε σε κλειστό κύκλο τεχνοκρατών. Σε χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, η διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού διαρκεί μήνες, ο προϋπολογισμός κτίζεται κονδύλι κονδύλι, ανά δραστηριότητα και υπουργείο. Στα καθ’ ημάς, ο προϋπολογισμός σχεδιάζεται σε συνεννοήσεις στελεχών των υπουργείων με το υπουργείο Οικονομικών, τηρείται ως επτασφράγιστο μυστικό έως ότου κατατεθεί και εισαχθεί προς συζήτηση στη Βουλή, ως μια εξ αποκαλύψεως βίβλος – που οι περισσότεροι βουλευτές ούτε καν ξεφυλλίζουν. Γιατί άλλωστε; Η Βουλή δεν μπορεί να αλλάξει ούτε ένα ευρώ στα κονδύλιά του, δικαιούται μόνο να τον εγκρίνει ή να τον απορρίψει. Αυτός είναι, κι αν της αρέσει…
Και αφού τον εγκρίνει, ακολουθεί η υλοποίησή του. Σε αυτό το στάδιο, αυτά που δεν επιτρέπεται να αλλάξει η Βουλή, εύκολα μπορούν να τα αλλάζουν οι υπουργοί, ανάλογα με πραγματικές ανάγκες ή/και τις επιθυμίες της εκάστοτε κυβέρνησης. Και κάποια στιγμή, αργότερα, όλα αυτά επικυρώνονται/εξαγνίζονται με τη βούλα της Βουλής – με την έγκριση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που προαναφέραμε.
Σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες η διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού είναι μακρά, συλλογική και ενδελεχής.
Μιλάμε για σχεδόν 62 δισ. ευρώ έσοδα από τους φορολογουμένους, για περίπου 73 δισ. ευρώ που θα δαπανηθούν εξ ονόματός τους. Αυτό καθαυτό το ύψος των κεφαλαίων θα επέβαλλε ενδελεχή, υπεύθυνη συζήτηση. Πολλώ μάλλον που ο προϋπολογισμός δεν είναι «απλώς» λεφτά. Είναι ο λογιστικός χάρτης στον οποίο αποτυπώνονται οι λειτουργίες του κράτους. Μας ενδιαφέρουν αυτές;
Θα έπρεπε. Γιατί όλοι συμφωνούν ότι χωρίς ένα κράτος-στρατηγό, ικανό να σχεδιάσει μεγάλους στόχους και να διευθύνει τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ανάπτυξη δεν θα υπάρξει. Και γιατί όλοι κατανοούν ότι χρειάζονται αναδιάταξη των κρατικών προτεραιοτήτων και προσαρμογές στην εποχή της ραγδαίας εκδήλωσης της κλιματικής κρίσης και των συγκλονιστικών ανατροπών που σημειώνονται στους τομείς της φροντίδας για την υγεία και τη μόρφωση. Αν είχαμε τέτοιες έγνοιες θα φαινόταν. Δεν έχουμε. Μας αρκούν τα apps. Ομορφα διακοσμούν το κράτος-λάφυρο.