Η NASA δημοσίευσε τον περασμένο μήνα εικόνα που απέστειλε το διαστημικό τηλεσκόπιο Τζέιμς Ουέμπ του σμήνους γαλαξιών «Χριστουγεννιάτικο δέντρο», συγκέντρωση γαλαξιών σε απόσταση 4,3 δισ. ετών φωτός από τη Γη. Oνομάστηκε έτσι από το γεγονός ότι 14 από τα άστρα του μοιάζουν να αναβοσβήνουν, όπως τα φωτάκια χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Το τι γίνεται πάνω στη Γη δεν έχει καμία σημασία με το τι συμβαίνει «εκεί έξω, εκεί πάνω». Εάν ήταν δυνατόν να έχουμε φωτογραφίες από το Διάστημα του πλανήτη μας ανά τους αιώνες, θα βλέπαμε ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά, π.χ., ανάμεσα σε μια διαστημική φωτογραφία της Γης το 1492, το 1789, το 1914, το 1945 ή το 2023. Εξαίρεση θα αποτελούσαν τα «παιδικά χρόνια» της Γης, όταν το σπίτι μας ήταν ένα πολύ βίαιο, αφιλόξενο μέρος, με κολοσσιαίες εκρήξεις ηφαιστείων και πτώσεις μετεωριτών.
Εντάξει· σημερινές φωτογραφίες απεικονίζουν τη ρύπανση των θαλασσών και την καταστροφή του Αμαζονίου, ενώ αν μπορούσαμε να τραβήξουμε από το Διάστημα φωτογραφία της Γης το φθινόπωρο του 1883, λίγες δηλαδή εβδομάδες μετά την καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα στην Ινδονησία, οπότε και σχεδόν σε όλη τη Γη τα ηλιοβασιλέματα έγιναν πορφυρά με έναν αλλόκοτο τρόπο, θα διακρίναμε την επίδραση που είχε ένα τόσο αποκαλυπτικό φυσικό φαινόμενο στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες: στην ουσία, από τα άστρα ιδωμένος, ο πλανήτης μας παραμένει ίδιος και απαράλλακτος στο διάβα του χρόνου.
Αυτό δεν λέγεται για να υπογραμμίσουμε την ασημαντότητα του ανθρώπινου είδους στο σύμπαν. Ισχύει βέβαια αυτό, όπως όμως ισχύει και το ότι το ανθρώπινο είδος αποτελεί κομμάτι αυτής της εξωπραγματικής απεραντοσύνης που είναι το σύμπαν που μας περιβάλλει, το οποίο μοιάζει υπερβατικό, άπιαστο, αδιανόητο, όπως αδιανόητοι είναι οι «ουρανοί», από τον ουρανό των ανθρώπων των σπηλαίων και τον ουρανό της Αναλήψεως του Χριστού έως τον ουρανό των αστροναυτών και των ερασιτεχνών αστρονόμων.
Κατ’ αναλογία, τα άστρα, οι μακρινοί γαλαξίες, με τα φώτα τους που μπορεί να θυμίζουν λαμπιόνια χριστουγεννιάτικου έλατου, μοιάζουν ακίνητα και αμετάβλητα από τη Γη – ή έστω από τον φακό του υπερσύγχρονου διαστημικού τηλεσκοπίου Τζέιμς Ουέμπ. Δεν είναι βέβαια. Πολλά δεν είναι πια καν εκεί· μονάχα το φως τους ταξιδεύει ακόμη στο Διάστημα.
Κάθε χρόνο, τα Χριστούγεννα, όπως και ένα τηλεσκόπιο ή ένα αστεροσκοπείο, υπόσχονται το θαύμα. Το θαύμα που από τον καθένα από εμάς ερμηνεύεται διαφορετικά. Η ελπίδα έχει για τον καθένα μας διαφορετικό όνομα, όμως, έχει πάντοτε το ίδιο πρόσωπο: το πρόσωπο ενός ανθρώπου που κοιτάζει πάντοτε ψηλά, πέρα από τον εαυτό του και τη μικρότητα της κάθε μέρας. Ή, αλλιώς, όπως το έθεσε ο Ρόμπερτ Μπράουνινγκ: «Ω, μα τα χέρια του ανθρώπου θα έπρεπε να υπερβαίνουν όσα μπορεί να φτάσει. Αλλιώς τι νόημα έχει ο ουρανός»;
Καλά Χριστούγεννα σε όλες και όλους.