Η πολιτική πρακτική και η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών έχει καταδείξει ότι πολλές φορές κυβερνήσεις επιχείρησαν σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε διάφορους τομείς, ψήφισαν τους σχετικούς νόμους, έγινε μεγάλη πολιτική και κοινωνική φασαρία για τις ρυθμίσεις αυτές, αλλά τελικά επί της ουσίας τίποτα δεν άλλαξε.
Είτε γιατί οι μεταρρυθμιστικοί νόμοι έμειναν στα χαρτιά και ξεχάστηκαν, είτε διότι –αυτό είναι πιο συνηθισμένο– για να προχωρήσει πραγματικά η όποια μεταρρύθμιση πέραν της νομοθέτησης, χρειαζόταν και η λήψη μέτρων, τα οποία άλλοτε ήταν κοστοβόρα και άλλοτε αντιδημοφιλή.
Τα παραδείγματα πολλά. Θα μείνω στον χώρο της δικαιοσύνης και θα αναφέρω τη θέσπιση της δικαστικής αστυνομίας πριν από δύο και πλέον δεκαετίες, η λειτουργία της οποίας έμεινε ανενεργή μέχρι τώρα, νομοθετήθηκε εκ νέου και άρχισε η υλοποίηση για τη συγκρότησή της. Η κοινωφελής εργασία κρατουμένων, καταδικασμένων δηλαδή σε μικρές ποινές, που επίσης στον νόμο ίσχυε για πολλά χρόνια και στην πράξη σχεδόν ποτέ. Και αυτή η παλιά μεταρρύθμιση επανήλθε τώρα και είναι στο στάδιο της εφαρμογής. Επίσης, η ποινική συνδιαλλαγή, δηλαδή το «ντιλ» του ποινικά ελεγχόμενου πολίτη για οικονομικά εγκλήματα με τον εισαγγελέα, με αποκατάσταση του θύματος, συμφωνία για την ποινή, ώστε να μην προχωρήσει περαιτέρω η διαδικασία (συμβούλια, δικαστήρια και λοιπά).
Δεκάδες είναι οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που κατά καιρούς έμειναν στο πεδίο της νομοθέτησης και δεν πέρασαν ποτέ, ή πέρασαν ελάχιστα στο πεδίο της εφαρμογής.
Η παρούσα κυβέρνηση που ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία της με μεγαλύτερο μεταρρυθμιστικό οίστρο από ό,τι στην πρώτη τετραετία όπου αντιμετώπισε και σειρά δυσμενών καταστάσεων, πανδημία και λοιπά, ήδη έχει εξαγγείλει, αλλά και προχωρήσει σε σειρά μεταρρυθμίσεων, πολλές από τις οποίες δεν είναι απλά απαραίτητες αλλά όφειλαν να έχουν γίνει προχθές.
Τα παραδείγματα και εδώ πολλά και πρόσφατα. Η επιστολική ψήφος, οι αλλαγές στον πολύπαθο χώρο της δικαιοσύνης, η αναγνώριση δικαιωμάτων στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια και άλλα. Για την επιστολική ψήφο, ίσως η εφαρμογή δεν παρουσιάζει τεράστια προβλήματα, βοηθάει προς τούτο η τεχνολογία. Ομως για τις αλλαγές στη δικαιοσύνη, κυρίως στον νέο δικαστικό χάρτη, για να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις, αναγκαίες παρά ποτέ, απαιτούνται κονδύλια, υπάλληλοι, υποδομές κ.ά., που καθιστούν το όλο εγχείρημα σύνθετο και απαιτητικό. Αλλά οι μεταρρυθμίσεις εκεί θα κριθούν. Οχι μόνον στη θέσπιση, αλλά κυρίως στην εφαρμογή τους. Ειδάλλως θα επαναληφθεί η ιστορία του παρελθόντος με τα νομοθετικά μεταρρυθμιστικά πυροτεχνήματα, που τελικά απομειώνουν τις όποιες μεταρρυθμίσεις και απογοητεύουν τους πολίτες.