Λυπάμαι που θα ξεκινήσω έτσι, αλλά κάποιοι από εμάς τα λέγαμε. Τι λέγαμε; Οτι το άσυλο μπορεί να καταργηθεί και να μην αλλάξει τίποτε.
Και πράγματι, 50 χρόνια Μεταπολίτευση και είμαστε ακόμη στο ίδιο «παράδειγμα» των πανεπιστημίων που γίνονται άθυρμα στα χέρια μειοψηφιών, κομματικών και άλλων. Αυτές εξακολουθούν να κάνουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν, όπου θέλουν, όπως θέλουν, χωρίς πρακτικά συνέπειες.
Ανά πάσα στιγμή μπορεί ένα κόμμα να αποφασίσει να κινητοποιήσει τους δικούς του για οποιονδήποτε λόγο, οπότε η μία μετά την άλλη οι σχολές αποφασίζουν καταλήψεις με πανομοιότυπες αποφάσεις που κυκλοφορούν σε αντίγραφα με αλλαγμένο, χειρόγραφα, μόνο το όνομα του τμήματος. Γιατί δεν συναντούν καμία αντίσταση στα σχέδιά τους; Διότι υπάρχει φόβος. Φόβος στους καθηγητές, φόβος στους φοιτητές, φόβος στις διοικήσεις, φόβος στην αστυνομία, φόβος στην κυβέρνηση. Ο κατεξοχήν χώρος ελευθερίας, το πανεπιστήμιο, λειτουργεί υπό το κράτος φόβου. Κάποιες φορές είναι δισταγμός φρόνησης, αλλά συχνότερα φόβος υπό την απειλή αντιποίνων και βίας.
Τι λέγαμε λοιπόν κάποιοι από εμάς; Λέγαμε να κάνουν τα πανεπιστήμια σοβαρά σχέδια ασφαλείας (διότι στα πανεπιστήμια, εκτός από τα προβλήματα με τους κατ’ ευφημισμόν μπαχαλάκηδες, γίνονται πειράματα, υπάρχουν αντιδραστήρια, μπορεί να ξεσπάσει φωτιά, να γίνει πλημμύρα κ.λπ.) και να εγκατασταθεί στα ιδρύματα πανεπιστημιακή αστυνομία που να συνεργάζεται με τις πρυτανικές αρχές και να προστατεύει τον χώρο και τους ανθρώπους. Να υπάρχουν κάμερες, υπεύθυνοι με συγκεκριμένα καθήκοντα, τηλέφωνα επείγουσας ανάγκης κ.λπ. Αυτή η αστυνομία θα μπορούσε τώρα να προστατεύει τις αίθουσες διδασκαλίας αποτρέποντας τις καταλήψεις. Μας είπαν ακραίους και εμμονικούς και διαβεβαίωσαν ότι όλα αυτά δεν χρειάζονται· οι πρυτάνεις μπορούν μόνοι τους με την κανονική αστυνομία να αντιμετωπίσουν την παραβατικότητα, τη βία και την αυθαιρεσία. Το βλέπουμε πόσο καλά το κάνουν. Αγανακτισμένοι πλέον, ζητούν τώρα διάφοροι, εν μέσω κινητοποιήσεων, να κάνει γιουρούσι η αστυνομία και να διαλύσει τις καταλήψεις. Κι ας πούμε ότι το κάνει. Τι θα αλλάξει μετά; Δεν μπορεί να κάθεται η κανονική αστυνομία συνεχώς μέσα να φυλάει τα κτίρια. Θα φύγει. Κι αυτοί τους οποίους θα διώξει, θα επιστρέψουν. Ηταν και είναι τόσο σοβαρή η λύση που πρότειναν. Ενα πρόσχημα για να μείνουν τα πράγματα ως έχουν.
Τι άλλο λέγαμε; Οτι οι ρυθμίσεις του νόμου Κεραμέως που κατέστησαν τα Συμβούλια των ιδρυμάτων entourage του πρύτανη είναι λάθος. Κι αυτό αποδείχθηκε περίτρανα όχι μόνο με την ταλαιπωρία και τις μηχανορραφίες μηνών για να εκλεγεί πρύτανης σχεδόν σε όλα τα ιδρύματα όπου έγιναν εκλογές, αλλά και σε αυτήν την κρίση. Οι πρυτάνεις άφησαν να εξελίσσονται καταλήψεις στα ιδρύματα επί τρεις εβδομάδες με ακυρώσεις μαθημάτων και εξετάσεων, και χρειάστηκε να επέμβει ο υπουργός Παιδείας για να θυμίσει στους πρυτάνεις, που διεκδικούν το αυτοδιοίκητο, αυτό που λέει ο νόμος τον οποίο ασφαλώς γνώριζαν: ότι σε έκτακτες συνθήκες (βλ. καταλήψεις) μπορεί, με απόφαση Συγκλήτου, οι εξετάσεις και τα μαθήματα να γίνουν διαδικτυακά. Τι θα κάνουν τώρα οι πρυτάνεις; Αυτό που έπρεπε να κάνουν από την πρώτη στιγμή: αφού δεν έχουν κάνει σχέδια ασφαλείας και δεν έχουν πανεπιστημιακή αστυνομία, να συγκαλέσουν τη Σύγκλητο ώστε να αποφασίσει διαδικτυακές εξετάσεις και μαθήματα και να δηλώσουν πως θα τηρηθεί το ακαδημαϊκό ημερολόγιο. Οτι παρατάσεις δεν επιτρέπονται (δεν υπάρχει η ανωτέρα βία που προβλέπει ο νόμος) και ό,τι χάνεται δεν αναπληρώνεται. Αυτά δεν έγιναν και τρέχουμε τώρα εκ των υστέρων να προλάβουμε, κάνοντας τα στραβά μάτια σε μαθήματα που δεν έγιναν και παρατάσεις που δεν επιτρέπονται αλλά θα δοθούν. Αν υπήρχαν Συμβούλια με σοβαρές εποπτικές αρμοδιότητες, με πρόεδρο εξωτερικό μέλος και μέλη που δεν επιλέχθηκαν με κριτήριο το τι θα ψηφίσουν για πρύτανη, θα μπορούσαν να εγκαλέσουν τις διοικήσεις για ολιγωρία και να προστατεύσουν το ίδρυμά τους. Αυτό δεν έγινε και φταίει, εν μέρει, ο νόμος, όπως φταίει και το ότι η διακοπή της ακαδημαϊκής λειτουργίας δεν μετράει στην αξιολόγηση των ιδρυμάτων. Θα έπρεπε.
Γιατί γίνονται όλα αυτά; Για ένα νομοσχέδιο που ακόμη δεν έχουμε δει αλλά που ξέρουμε ότι θα επιτρέπει την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Για κάποιους είναι η μητέρα των μαχών για κάτι που ισχύει σε όλες τις χώρες του κόσμου. Οι υπόλοιποι αγνοούν πολλές πτυχές του θέματος. Ανησυχούν, π.χ., για τα επαγγελματικά τους δικαιώματα με τον πληθωρισμό των πτυχίων που θα προκύψουν, αλλά δεν ξέρουν ότι αυτά ήδη αναγνωρίζονται για τους αποφοίτους ιδιωτικών κολεγίων. Το μόνο που θα αλλάξει είναι ότι κάποια μέλη της κοινωνίας μας, αυτοί που δεν φοιτούν στα δημόσια ιδρύματα, θα πάψουν να είναι αποσυνάγωγοι και δεύτερης κατηγορίας πολίτες που αναγκάζονται να ξενιτευτούν για να κάνουν αυτό που θέλουν.
*Η κ. Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.