Ξεκινάει με μια αίσθηση εγκλωβισμού. Δεν μπορείς πραγματικά να πας κάπου. Αμα έχεις κολλήσει στην κίνηση, κόλλησες, τι να κάνεις τώρα; Εξετάζεις για λίγο το ενδεχόμενο να βγεις σαν την περίεργη, να πεταχτείς από το αμάξι, το ταξί, το λεωφορείο. Ολα αυτά εάν δεν οδηγείς φυσικά. Αν οδηγείς, αφήνεσαι λίγο στα τικ σου, πειράζεις το ραδιόφωνο, ατμίζεις. Στην πραγματικότητα δεν ξέρω τι κάνουν οι οδηγοί. Δεν ξέρω πώς διαχειρίζονται τις ώρες που χάνουν μέσα στο αυτοκίνητο. Δεν έχω υπολογίσει πραγματικά αν θα μπορούσαν όλες εκείνες τις ώρες να τις αφιερώνουν στην ανάγνωση ή στο γυμναστήριο ή στο μαγείρεμα. Υποθέτω πως ναι. Λογικά κάνουν κι οι ίδιοι παρόμοιες σκέψεις τα πρωινά ή την ώρα του σχολάσματος.
Οι δρόμοι της Αθήνας φρακάρουν για το τίποτα. Εχετε δει πόση ώρα θέλει για να κυκλώσεις απλώς την πλατεία Συντάγματος οποιαδήποτε ώρα αιχμής; Στη Βουλιαγμένης ο θόρυβος και το καυσαέριο έχουν σχεδόν ποτίσει τους δρόμους και τα γύρω σπίτια. Πολλά πρωινά οι ειδήσεις ξεκινούν με κάποιο ατύχημα, σύγκρουση, παρασυρμένο πεζό. Το έχω ξαναγράψει, αλλά ακόμη δεν μπορώ να το ξεπεράσω: υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πατηθεί, εδώ, στους δρόμους μας, περπατούσαν και κάποιος τους πάτησε.
Οι εργαζόμενοι που μεταβαίνουν στη δουλειά τους με το λεωφορείο ή που για μέρος της διαδρομής παίρνουν το λεωφορείο ή το αυτοκίνητο το καταλογίζουν στα μείον της δουλειάς τους. Σαν μια χασούρα. Σαν το υπέροχο έδαφος γι’ αυτή την κρίση πανικού που λέγαμε πριν. Και μπορεί να μην την πάθεις μες στο λεωφορείο. Μπορεί να σφίξεις τα δόντια όσο το λεωφορείο θα τσουλάει αργά κι εσύ θα απωθείς όλες αυτές τις ειδήσεις για ατυχήματα και θα παραβλέπεις πώς το λεωφορείο περνάει ξυστά από άλλα φρακαρισμένα οχήματα ώσπου κάποια στιγμή να κολλήσει και να λιμνάσει ανάμεσά τους. Το τέλμα θα ρουφήξει μερικά λεπτά απ’ τη μέρα σου, ό,τι κι αν κάνεις. Μπορείς να χαλαρώσεις, λοιπόν, και να πάθεις την κρίση πανικού αργότερα. Στη δουλειά. Εκεί θα πιάσει τόπο η τόση ταλαιπωρία, θα γίνει μια μόνιμη αίσθηση πως δεν τα πας καλά ούτε στη δουλειά ούτε πουθενά και γι’ αυτό θα φταίει το λεωφορείο.
Στις 5 Φεβρουαρίου κάπου μεταξύ Πλάκας και Συντάγματος μια καινούργια εικόνα. Τα μηχανάκια τσουβαλιάζονται σ’ ένα όχημα. Οι παραβάτες γκρινιάζουν λίγο, αλλά όχι πραγματικά. Κατά βάθος όλοι ξέρουν ότι είναι κάπως αισχρό αυτό το πράγμα με τα παρκαρισμένα μηχανάκια όπου να ’ναι. Οι περαστικοί επιχαίρουν «κι άλλα να μαζέψουν», λέει μία γυναίκα πιστεύοντας πως μας εκφράζει όλους. Και μετά περπατώ απολύτως κεντρικά, πέριξ του Ζαππείου και του Συντάγματος, κι αυτά τα οχήματα που λείπουν δίνουν άλλον αέρα, σαν να ’χει ξεβουλώσει η αρτηρία, ίδια αίσθηση όπως μετά το καθάρισμα του σπιτιού, θέλω να πω ήταν σαν να είσαι αλλού, σε πόλη-πόλη, όχι σε πόλη-γκαράζ.
Τις προάλλες, σε μια συζήτηση χωρίς διέξοδο, άκουγα το κλασικό «ο Ελληνας δεν είναι σαν τον Ολλανδό να πάει με το ποδήλατο» κ.λπ., κ.λπ. Εντυπωσιακή φαντασίωση δεδομένων των καιρικών συνθηκών τον Φεβρουάριο στις δύο χώρες. Οι πολίτες πιο λειτουργικών πόλεων δεν είναι τίποτα φωστήρες της αστικής μετακίνησης. Κάνουν απλώς αυτό που είναι πιο φθηνό και αξιόπιστο. Βολική και δημοφιλής αυτή ιδέα για τη δήθεν «νοοτροπία του Ελληνα», αλλά αναρωτιέμαι ποιος είναι αυτός ο Ελληνας, τέλος πάντων, για ν’ αξίζει διαρκώς τέτοια συκοφάντηση και «έργα» γλάστρες-φοινικιές;
Πολλοί άνθρωποι που πηγαίνουν στις δουλειές τους νωρίς το πρωί νιώθουν πως κάνουν κάτι μίζερο. Η κάπως αναξιοπρεπής συνθήκη μετακίνησης τούς μετακυλίει ένα επιπλέον βάρος: να φτιάξουν την ψυχολογία τους πριν πάνε στο πόστο τους, γιατί, φυσικά, είναι καλύτεροι υπάλληλοι οι γελαστοί κι ευδιάθετοι και σχεδόν σίγουρα αποδίδουν καλύτερα. Ακόμη λίγη, επιπλέον, συναισθηματική εργασία για τους ανθρώπους που μάς φτιαχνουν καφέ, συμβάσεις ή σάντουιτς.