Στη διπλωματία οι ψευδαισθήσεις συνιστούν κατάρα και παγίδα. Διάβαζα τους τίτλους εφημερίδων και σάιτς για τις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Φιντάν. «Επαναφέρει τις τουρκικές προκλήσεις», ήταν ένας τίτλος που έπαιξε πολύ. Είναι όμως λανθασμένος. Η Τουρκία δεν έχει ποτέ βγάλει από το τραπέζι τις διεκδικήσεις της. Ποτέ. Αντιθέτως, κρατάει μία πολύ διάφανη στάση, που δεν επιδέχεται παρεξηγήσεις.
Σημαίνει αυτό ότι δεν πρέπει να μιλάμε; Προφανώς όχι. Και η Ελλάδα και η Τουρκία χρειάζονται την περίοδο ηρεμίας που διανύουμε, για διαφορετικούς λόγους. Η Τουρκία γιατί θέλει να κλείσει μέτωπα και να πάρει το πολυπόθητο πράσινο φως για τα αμερικανικά F-16 και να διασφαλίσει ότι θα παραλάβει τα γερμανικά υποβρύχια. Η Ελλάδα γιατί, επιτέλους, αποφάσισε να ασχοληθεί σοβαρά με την εκ βάθρων αναδιάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων και την αμυντική της βιομηχανία, ενώ παράλληλα αναμένει σημαντικές ενισχύσεις των εξοπλιστικών της συστημάτων τα επόμενα 3-4 χρόνια.
Πέραν όλων αυτών, είναι πολύ θετικό ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή κανάλια επικοινωνίας και ένα «δίχτυ ασφαλείας» που αποτρέπει να φτάσουμε κοντά στον πόλεμο, όπως συνέβη με το «Ορούτς Ρέις» ή την υβριδική εισβολή στον Εβρο.
Καλό είναι να καταλάβουμε ότι η Τουρκία δεν «επαναφέρει» καμία διεκδίκηση· τις έχει εκεί –διευρυμένες– πάνω στο τραπέζι.
Οι τουρκικές θέσεις δεν θα αλλάξουν, πάντως. Και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της ελληνοτουρκικής προσέγγισης αντιλαμβάνονται, άλλωστε, ότι οι θέσεις της Τουρκίας έχουν σκληρύνει τα τελευταία χρόνια. H Αγκυρα το έδειξε καθαρά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και τη διεξαγωγή ερευνών σε αμφισβητούμενες περιοχές.
Εκανε όμως κάτι άλλο που άλλαξε τελείως τα δεδομένα. Με επιστολές στον ΟΗΕ, επίσημες και μη αναστρέψιμες, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα από κάθε προηγούμενη θέση της. Ισχυρίζεται ότι όλα τα ανατολικά νησιά από τη Λήμνο έως το Καστελλόριζο είναι παράνομα στρατιωτικοποιημένα και πως κατόπιν αυτού, η ελληνική κυριαρχία σε αυτά είναι αμφισβητούμενη. Και συνεχίζει η τουρκική θέση: λόγω αμφισβητούμενης κυριαρχίας, τα νησιά αυτά δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.
Επειδή ξεκινήσαμε μιλώντας για ψευδαισθήσεις, καλό είναι να καταλάβουμε ότι η Τουρκία δεν «επαναφέρει» καμία διεκδίκηση· τις έχει εκεί –διευρυμένες– πάνω στο τραπέζι. Ψευδαίσθηση, όμως, πιστεύω ότι έχει όποιος ονειρεύεται πως, με αυτές τις θέσεις, Ελλάδα και Τουρκία υπάρχει περίπτωση να υπογράψουν συνυποσχετικό για την παραπομπή των διαφορών τους στη Χάγη.