Το πόσο επηρεάζει τη ζωή της χώρας ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, το ζούμε εσχάτως κραυγαλέα.
Το ζήσαμε με το απλό θέμα της επιστολικής ψήφου. Στη Δύση είναι λυμένο. Στην Ανατολή είναι ανύπαρκτο. Εμείς είμαστε στη μέση. Τα μεγάλα κόμματα έκαναν όλα κωλοτούμπες και τελικά ψηφίστηκε μόνο από το κυβερνητικό.
Το ζούμε με τον γάμο μεταξύ ομοφύλων. Στη Δύση νομοθετήθηκε χωρίς πρόβλημα. Σε 30 αραβικά κράτη η ομοφυλοφιλία απαγορεύεται διά νόμου. Εμείς είμαστε στη μέση. Τον νομοθετούμε μεν, αλλά με θύελλες στο εσωτερικό όλων των κομμάτων.
Το ζούμε με τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Στη Δύση ο θεσμός ισχύει χρόνια. Στην Κύπρο, τα έσοδα από ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι 6% του ΑΕΠ. Δεν άκουσα για τέτοιον θεσμό στην Ανατολή. Εμείς είμαστε στη μέση. Θα τα θεσπίσουμε ύστερα από βάσανα δεκαετιών.
Η μιζέρια μας δεν είναι τυχαία. Η ανάπτυξη (και ο πλούτος) των εθνών δεν οφείλεται στην έλλειψη φυσικού πλούτου: παράδειγμα η Ελβετία και η Ιαπωνία. Δεν οφείλεται ούτε στη ράτσα ή στο χρώμα του δέρματος: μετανάστες γίνονται παραγωγική δύναμη στις πλούσιες χώρες. Οι Σημίτες Εβραίοι έφτιαξαν κράτος ευημερίας, ενώ οι Σημίτες Αραβες ζουν στην καθυστέρηση. Δεν οφείλεται ούτε στα πολιτικά καθεστώτα, τα οποία μακροπρόθεσμα είναι μάλλον αποτέλεσμα παρά αιτία του επιπέδου ανάπτυξης.
Η διαφορά βρίσκεται στη συμπεριφορά των ανθρώπων, που διαμορφώθηκε με τα χρόνια από την εκπαίδευση και τον πολιτισμό τους. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά των ανεπτυγμένων κοινωνιών είναι η εμπιστοσύνη στις συναλλαγές (που εξοικονομεί τεράστιο όγκο χρόνου και χρήματος) αντί της εγγενούς καχυποψίας, η υπευθυνότητα, η τήρηση και ο σεβασμός των νόμων και των κανονισμών, ο σεβασμός στα δικαιώματα των άλλων πολιτών, η τήρηση ωρολογιακής συνέπειας κ.ά. Στην Ανατολή αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Εμείς είμαστε στη μέση. Μια μειοψηφία προσπαθεί να ακολουθήσει αυτή τη συμπεριφορά. Πιέζεται από τις συνθήκες που δημιουργεί η πλειοψηφία μέσα στην οποία είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί. Ο αγώνας να ξεκολλήσουμε από τη μέση είναι δύσκολος, αλλά ο στόχος είναι εφικτός. Και ο διπλός ρόλος του κράτους, σαν νομοθεσία και σαν παράδειγμα, πρωταρχικός. Ηδη φαίνεται ότι η πλειοψηφία 62% του δημοψηφίσματος του 2015 αρχίζει να το ξανασκέφτεται. Και ότι οι κραυγάζοντες, συντηρητικοί πλέον, αρχίζουν να μειοψηφούν.