Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν, αλλά οι Αγγλογάλλοι είχαν να αντιμετωπίσουν το λεγόμενο «ελληνικό ζήτημα», με τον σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης από τον –σύμμαχό τους– Βενιζέλο στη Θεσσαλονίκη: άλλη πολιτική διοίκηση στη λεγόμενη συμπρωτεύουσα, άλλη στην Αθήνα του –γερμανόφιλου– βασιλιά Κωνσταντίνου. Επίκεντρο της διαμάχης, ως γνωστόν, η συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον Μεγάλο Πόλεμο.
Ο Διχασμός θα κορυφωθεί δραματικά με τα επεισόδια του Νοεμβρίου («Νοεμβριανά»), τις διώξεις των βενιζελικών και το διαβόητο ανάθεμα εναντίον του Βενιζέλου τον Δεκέμβριο του 1916.
Παράλληλα, μαίνεται ο σκληρός ναυτικός αποκλεισμός της Αθήνας από τους Αγγλογάλλους, που είχε ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση μεγάλης μερίδας του ελληνικού λαού γύρω από τον βασιλιά Κωνσταντίνο. Ο τελευταίος θα δεχθεί τέτοιες πιέσεις που θα υποχωρήσει (παρά την αντίθετη εισήγηση του Συμβουλίου του Στέμματος). Θα αποδεχθεί το τελεσίγραφο του Γάλλου γερουσιαστή Σαρλ Ζονάρ τον Ιούνιο του 1917 εγκαταλείποντας τη χώρα – αλλά χωρίς ποτέ να υποβάλει την παραίτησή του. Οι δύο πλευρές συμβιβάστηκαν προσώρας, με τον δευτερότοκο γιο του Κωνσταντίνου, τον Αλέξανδρο, να αναλαμβάνει τον θρόνο.
Ο Βενιζέλος θα επανέλθει ως πρωθυπουργός του ενιαίου ελληνικού κράτους σηματοδοτώντας –τυπικά–, όπως γράφει η Ελισάβετ Παπαχρήστου στο πολύ πρόσφατο «Ο αντιβενιζελισμός (1917-1920)» (εκδ. Ασίνη), «το τέλος του Εθνικού Διχασμού». Εύστοχα γράφει «τυπικά», διότι ο Διχασμός δεν τελείωσε βέβαια εκεί.
Το τελεσίγραφο του Ζονάρ, σημειώνει η συγγραφέας, προκάλεσε «ένα πάγωμα στην πρωτεύουσα, με συγκινητικά δημοσιεύματα να μεταφέρουν ένα κλίμα πόνου, οδύνης και πένθους, κατά τη “σπαρακτική ώρα του αποχαιρετισμού”. Η Αθήνα θυμίζει άδεια πόλη, τα πάντα είναι κλειστά: καταστήματα, θέατρα, υπηρεσίες· καμία κίνηση καλλιτεχνική και κοσμική».
Σύμφωνα με την (αντιβενιζελική) εφημερίδα «Αθήναι», ο λαός «κεραυνόπληκτος» από τις εξελίξεις κατευθύνεται «αλλόφρων» προς τα ανάκτορα. Η εφημερίδα προβαίνει και σε μια απίστευτα υπερβολική σύγκριση: με το «μέγα και οδυνηρόν γεγονός» της Αλώσεως: «Ο μεν βασιλεύς με το τίμιον αίμα του παρά την πύλην του Ρωμανού και ο έτερος με υπέροχον θυσία υπέρ της πατρίδος».
Το άλλο αντιβενιζελικό έντυπο, το «Σκριπ», κάνει κάτι παρόμοιο χρησιμοποιώντας τρία Κ: «”Κ”, Κόδρος – δύο Κωνσταντίνοι». Η δε (αντιβενιζελική) εφημερίδα «Εσπερινή» χρησιμοποιεί πληθώρα δραματικών περιγραφών και μεταφορών: «Ωραι θανασίμου αγωνίας, ώραι πόνου και μαρτυρίου, ώραι ακάνθινου στεφάνου», «πόνου καρδιοβόρου, οδύνης μυχιαιοτάτης».
Εχει ενδιαφέρον αυτή η πτυχή, το γράφαμε και χθες, με τα γραφόμενα του αντιβενιζελικού Τύπου και τη στάση που κράτησε έως τις νικηφόρες (για τον αντιβενιζελισμό και μοιραίες για την έκβαση της Μικρασιατικής Εκστρατείας εκλογές του 1920). Θα δούμε τις εφημερίδες αυτές λίγο καλύτερα αύριο.