Πώς είναι να είσαι γονιός στην Ελλάδα; Aναρωτιέμαι όλη την ώρα. Το σκέφτομαι, όχι επειδή θέλω να γίνω, αλλά επειδή αυτές τις ημέρες οι απαρηγόρητοι γονείς των παιδιών που σκοτώθηκαν στα Τέμπη γυρνούν ζητώντας τη διερεύνηση των συνθηκών του δυστυχήματος. Που δεν ήταν «μοιραίο», «τραγικό» και άλλα. Ηταν μία παταγώδης, συντριπτική αποτυχία να διασφαλιστεί η ασφαλής μετάβαση από το σημείο Χ στο σημείο Ψ. Μία ήττα ήταν που είχε και νεκρούς.
Η συζήτηση γύρω από τα Τέμπη, σε ό,τι αφορά το πολιτικό προσωπικό, είναι μίζερη και απογοητευτική. Κι αν δεν «καθαρίσει», εάν δεν αρθεί στο ύψος της περίστασης, νομίζω θα τρωθεί κι άλλο το αίσθημα πίστης στους θεσμούς. Τον τελευταίο καιρό βλέπω (με κάποια ανατριχίλα, ομολογουμένως) τους ανθρώπους να σχολιάζουν δικαστικές αποφάσεις, προτάσεις, τεκμήρια αθωότητας σαν να είναι το πιο απλό πράγμα του κόσμου ή σαν να έχουν δει τον φάκελο της υπόθεσης. Υπάρχει ένα γενικό αίτημα «δικαίωσης», δικαιοσύνης, ισότητας στην αντιμετώπιση από τον νόμο και φυσικά το προσωπικό αίτημα του καθενός για την έκβαση διαφόρων υποθέσεων που ενωμένο με το αίσθημα των άλλων φτιάχνει μία λαϊκή απαίτηση που ορθώς είναι παντελώς αδιάφορη στα δικαστήρια. Οι δικαστές δεν είναι εντολείς ή εκπρόσωποι των απλών ανθρώπων, αλλά λειτουργοί που ερμηνεύουν και εφαρμόζουν συγκεκριμένους κανόνες δικαίου – η αλλαγή των κανόνων στο δικό μας σύστημα είναι θέμα Βουλής, όχι δικαστών.
Αυτό το αίσθημα αδικίας, όμως, έχει πολιτική σημασία και δεν εναπόκειται στα δικαστήρια, αλλά σε άλλους θεσμούς να το εξετάσουν. Το θέμα είναι πώς σπας αυτό το αίσθημα. Πώς δημιουργείς πίστη στους θεσμούς. Πώς κάνεις την κοινή μας ζωή πειστική. Σημείο παραγωγής νοήματος και κοινών αναφορών, κάτι που μας πείθει, μας αφορά, μας περιλαμβάνει και ιδανικά μάς ωθεί και σε μία συλλογική άνθηση.
Τα Τέμπη δεν ήταν απλώς ένα τεράστιο πλήγμα. Δεν ήταν μόνο μία προδιαγεγραμμένη (κοιτώντας το εκ των υστέρων) αποτυχία. Δεν ήταν απλώς μία ισοπεδωτική στιγμή για πολλούς που απογοητεύτηκαν από νωρίς και τα παράτησαν τελείως και υιοθέτησαν το σύνθημα «ζούμε από τύχη». Ηταν ένα τραύμα που επιχειρήθηκε να κλείσει με νουθεσίες περί πένθους και κλισέ, δακρύβρεχτες φωτογραφήσεις στον τόπο εξαΰλωσης προσώπων. Δεν ζούμε από τύχη, αλλά ούτε και πεθαίνουμε τυχαία στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Υπάρχουν λόγοι που δεν λειτουργούν, κι ο κόσμος θέλει να τους ξέρει και να τους δει να εκλείπουν.
Τα Τέμπη ήταν όλα τα κακά της κοινής μας ζωής μαζεμένα και γι’ αυτό κάτι έσπασε εκεί. Η αίσθηση του ελέγχου επί της κοινής ζωής αντικαταστάθηκε από την εντύπωση πως υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις που μας υπερβαίνουν και τελικά μας σκοτώνουν. Η συλλογική αποτυχία έγινε για κάποιους πάρα πολύ συγκεκριμένη: απώλεια της ζωής και πένθος που, ακόμη κι αν μοιράζεται, είναι πάντα προσωπικό, μία διαδρομή μοναχική.
Προφανώς, ο κόσμος θέλει να νιώθει πως η κοινή μας ζωή βγάζει νόημα, πως υπάρχουν εύχρηστοι μηχανισμοί λογοδοσίας που συνέχουν την κοινωνία και πως τα πράγματα λειτουργούν εντός ενός πλαισίου ασφάλειας, ελέγχων και τελικά, με κάποιον τρόπο, δικαίου. Τα Τέμπη ήταν άλλο ένα παράδειγμα μίας βασικής αποτυχίας του κράτους να παράσχει αυτά που δικαιολογούν την ύπαρξή του: ασφάλεια, εποπτεία, ελέγχους, λογοδοσία και τελικά ένα αίσθημα πως τα πράγματα βγάζουν νόημα.
Ομως, και άλλες αγωνίες υπάρχουν ενόψει του καλοκαιριού. Σε μία εποχή μόνιμων κρίσεων, ένας από τους βασικούς ρόλους του κράτους είναι μάλλον να προετοιμάζεται να προστατέψει τους ανθρώπους από την «κακή στιγμή». Από την πλημμύρα, τη φωτιά, το απρόβλεπτο καιρικό φαινόμενο που σε συνθήκες κλιματικής καταστροφής είναι μία προβλέψιμη επερχόμενη συνθήκη. Οι καμένες και πλημμυρισμένες εκτάσεις στη χώρα είναι ήδη τόσες που πολλοί αγωνιούν όταν πιάνει ζέστη ή βροχή. Οχι, δεν γύρισαν σε μία πρωτόγονη κατάσταση κι ούτε είναι οι μόνοι, τα προβλήματα είναι παγκόσμια, αλλά και πάλι. Εμείς εδώ ζούμε.