Για να αντιπαλέψει το βάρος των ημερών του το είδος μας, καταφεύγει συχνά στην ψευδαίσθηση. Η δική μας σήμερα: έχουν μεγαλύτερη σημασία τα ποσοστά των κομμάτων στις ευρωεκλογές από τη ρότα της Ευρώπης στα ταραγμένα παγκόσμια νερά. Είναι σίγουρα επώδυνο να αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο όπως είναι και πραϋντικό να ονειρεύεσαι τον τόπο σου όπως τον επιθυμείς. Δημιουργεί ίσως ένα αίσθημα ισορροπίας η προσήλωση στο τοπικό όταν πυκνώνουν τα δεινά σε επίπεδο πλανητικό.
Θεωρούμε τον πόλεμο και την τρομοκρατία σχεδόν εξίσου μεγάλες απειλές με το ασταθές οικονομικό περιβάλλον, τα μειωμένα εισοδήματα, την ακρίβεια, όπως έδειξε η έρευνα της διαΝΕΟσις «Τι πιστεύουν οι Ελληνες». Παρά ταύτα, δεν ενδιαφερόμαστε αρκούντως θερμά για μια περισσότερο ενωμένη, πιο ισχυρή πολιτικά και αμυντικά, πιο ανεξάρτητη Ευρώπη. Προτιμούμε να ομφαλοσκοπούμε αγκυροβολημένοι στη μικρή κλειστή αυλή μας. Μάλλον θεωρούμε δεδομένο το ευρωπαϊκό προστατευτικό δίχτυ με τους ανθεκτικούς κόμπους. Μπορεί και να νιώθουμε τόσο αταλάντευτα κομμάτι του πολύχρωμου πολύγλωσσου κήπου, που αδιαφορούμε για τη σύνθεση της Βουλής του. Δεν επιλέγουμε με αυστηρότητα ως εκπροσώπους μόνο τους ικανούς, αλλά κι εκείνους που με τη στίλβη τους θα αποφέρουν τα μεγαλύτερα εκλογικά οφέλη.
Εχει αυξηθεί κατά 11 μονάδες από το 2019 το ποσοστό των Ευρωπαίων που δηλώνουν πως θα ψηφίσουν στις ευρωεκλογές (Ευρωβαρόμετρο). Αφυπνίζουν η γεωπολιτική τρικυμία, το τραγικό αιματοκύλισμα των συγκρούσεων. Ομως, δεν έχει παράλληλα αυξηθεί το ενεργό ενδιαφέρον για την πολιτική, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, κυρίως στην Ελλάδα. Κατά τη διαΝΕΟσις και τον Παναγή Παναγιωτόπουλο, «επικρατεί μια πολύ ισχυρή αίσθηση του παρόντος και μια σχετική αδιαφορία για το μέλλον». Οι ανησυχίες των πολιτών εκπορεύονται «αποκλειστικά από γεγονότα της συγκυρίας» και όχι από το δύσκολο χθες ή το άγνωστο αύριο.
Χωρίς βλέμμα στο αύριο, ωστόσο, δεν κλείνουν τα ευρωπαϊκά χάσματα, δεν παλεύονται νεόκοπες ή κληρονομημένες διαιρέσεις. Η εγγύτητα που κερδίζεται μέσα από την ψηλάφηση της ποικιλομορφίας χτίζει κοινό πολιτισμό, αλλά δεν προσφέρει από μόνη της εγγυήσεις. Χρειάζεται να βλέπεις, μαζί με το εθνικό και το ευρωπαϊκό συμφέρον, να αναβαθμίζεις διαρκώς την ευρωπαϊκή ταυτότητα, άρα την ευρωπαϊκή δυνατότητα ισχυρής παρουσίας. Για να παραφράσουμε την Αρβελέρ, μια Ευρώπη με έρμα στη θαλασσοταραχή είναι μια ιδέα που αξίζει να κυνηγάμε.