Ο καλός συνάδελφος Βασίλης Ζήρας με έβαλε σε σκέψεις. Διαβάζοντας σε ένα από τα σημειώματα αυτής της εβδομάδας ότι η «Ζωή εν τάφω» έχει πουλήσει κάτι περισσότερο από 125.000 αντίτυπα, σχολίασε ότι του φάνηκαν λίγα.
Το νούμερο προέκυψε από στοιχεία που δίνει στα επίμετρά της η πλέον αρμόδια, όχι μόνο σε θέματα της «Ζωής» αλλά και στον Μυριβήλη γενικά και ειδικά, φιλόλογος Νίκη Λυκούργου.
Στο περιθώριο της εκδήλωσης στην Αμερικανική Σχολή το απόγευμα της Τετάρτης, με αφορμή τα εκατό χρόνια που κλείνουν από την πρώτη έκδοση της «Ζωής», η κ. Λυκούργου μού έδωσε να καταλάβω πού είχα κάνει λάθος. Τα 125.000 αντίτυπα ισχύουν από τη δεύτερη έκδοση της «Ζωής», το 1930, έως και την ανατύπωση του 1993. Από το ’93 έως σήμερα, μιλάμε για 31 ολόκληρα χρόνια. Προφανώς και είναι πολύ περισσότερα, αλλά αυτό θέλει χρόνο και έρευνα για να εξακριβωθεί.
Μια δεύτερη διευκρίνιση-διόρθωση όσον αφορά τα στοιχεία που δόθηκαν στο πρώτο σχετικό σημείωμα αυτής της εβδομάδας αναφορικά με τις μεταφράσεις της «Ζωής» στο εξωτερικό. Αρχικά, έγραψα για δέκα ξένες γλώσσες. Και πάλι, στην Αμερικανική Σχολή, όπως αναφέρθηκε στις ομιλίες και σχολιάστηκε αρκετά στη συζήτηση που ακολούθησε με το κοινό, το σωστό νούμερο είναι είκοσι επτά (27) μεταφράσεις.
Στο ένα από τα δύο επίμετρα που περιλαμβάνονται στη διπλή, σχολιασμένη και φροντισμένη έκδοση της Εστίας (διπλή διότι σε αυτή περιέχονται τόσο η έκδοση του 1924 όσο κι εκείνη του 1930, για πρώτη φορά σε έναν τόμο), η οποία ανατυπώθηκε πρόσφατα με αφορμή τα εκατό χρόνια της «Ζωής» από την αρχική έκδοση του 2015, αναφέρεται κάτι πολύ ενδιαφέρον: η δημοσιογραφική πλευρά του Μυριβήλη.
Τούτο σχολιάστηκε εμφατικά από την κ. Λυκούργου στην εκδήλωση της Τετάρτης. «Σήμερα», είπε, «όλοι θυμόμαστε και θεωρούμε τον Μυριβήλη συγγραφέα, όμως στην εποχή του ήταν μάχιμος δημοσιογράφος».
Οπως καταδεικνύει στο σχετικό της επίμετρο, ο Μυριβήλης έστελνε αρχής εξαρχής από τα διάφορα πολεμικά μέτωπα και τις μεγάλες επιστρατεύσεις του 1915 και του 1917 ανταποκρίσεις, σχόλια, ειδήσεις, ενώ ασκούσε έντονη κριτική, κοινωνική, πολιτική.
«Επαγγελματικά επιδίδεται στη δημοσιογραφία», γράφει η Ν. Λυκούργου, από τον Μάιο του 1914, οπότε βρίσκεται ως «αρχισυντάκτης στη “Σάλπιγγα”, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 1916 εργάζεται στον “Ελεύθερο Λόγο”. Στις αρχές του 1915, σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, εκδίδει στη Μυτιλήνη τα πρώτα διηγήματά του, με τον τίτλο “Κόκκινες ιστορίες”».
Στη δε προεκλογική εκστρατεία του Βενιζέλου στη Λέσβο, την άνοιξη του 1915, «ο Μυριβήλης συμπεριλαμβάνεται στους μόνιμους συνοδούς του», όντας πιστός υποστηρικτής του.
Αύριο θα κλείσουμε αυτή τη σύντομη περιδιάβαση στα εκατοντάχρονα της «Ζωής εν τάφω» με κάποιες ενδιαφέρουσες συγκρίσεις με ξένους συγγραφείς.