Το πρώτο συμπέρασμα και το μόνο ασφαλές, καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι ότι ξέρουμε να κάνουμε εκλογές. Γνωρίζω ότι με αυτό δεν σας λέω κάτι καινούργιο. Και θεωρήστε το εκ μέρους μου παραδοχή σφάλματος, αλλά εγώ μόλις χθες το συνειδητοποίησα. Είναι παρήγορο ότι, ει μη τι άλλο, αυτός ο δόλιος κρατικός μηχανισμός, ο διαλυμένος, που μονίμως τον λοιδορούμε για την αναποτελεσματικότητά του και τις περισσότερες φορές δικαίως από το 1974 και ύστερα (όσο θυμάμαι δηλαδή), τουλάχιστον μια δουλειά, και μάλιστα εξόχως σύνθετη και δύσκολη, ξέρει να την κάνει πολύ καλά: τις εκλογές, τη διαδικασία που κολακευόμαστε να αποκαλούμε «γιορτή της Δημοκρατίας».
Το πρόβλημα είναι, βέβαια, ότι κατά κανόνα σταματάμε εκεί. Ως κοινωνία γενικώς, θα έχετε ίσως παρατηρήσει ότι λατρεύουμε τις γιορτές κάθε είδους. Ομως, δεν τα πάμε και τόσο καλά με αυτό που ακολουθεί τη γιορτή· δηλαδή, τη δουλειά. Μόλις περνάει μια γιορτή, εμείς αμέσως αρχίζουμε να μετράμε τις μέρες μέχρι την επόμενη. Ομοίως και με τη «γιορτή της Δημοκρατίας». Λατρεύουμε τις εκλογές, ως κράτος τις διεξάγουμε ανεπίληπτα και ως πολίτες συμπεριφερόμαστε άψογα· αλλά το αποτέλεσμά τους το σεβόμαστε μόνον εφόσον μας συμφέρει. Αν ζούσαμε σε κάποια «τελειοτέρα κοινωνία», που λέει ο Καβάφης, ο δημόσιος βίος της χώρας θα ήταν: εκλογές, μετά μια ανάπαυλα για να ξεκουραστούμε, μετά ξανά εκλογές και ούτω καθεξής εις το διηνεκές, επειδή πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα αμφισβητεί το αποτέλεσμα και θα φωνάζει πιο δυνατά από τους άλλους που το δέχονται. Λατρεύουμε τους τύπους και τις διαδικασίες· βαριόμαστε την ουσία, χωρίς την οποία όλα τα παραπάνω ελάχιστη έχουν σημασία. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό, για να πάμε στις πολιτικές διαπιστώσεις.
Η πρώτη είναι ότι η τακτική που επέλεξε η Ν.Δ. για τις δημοτικές εκλογές ήταν προδήλως εσφαλμένη. Οταν η Ν.Δ. δεν μπορεί να κυβερνήσει τη χώρα παρά μόνο με τη συνεργασία άλλων πολιτικών δυνάμεων, γιατί να μην έχει ακολουθήσει ανάλογη στάση και στους μεγάλους δήμους; Την εμπόδισε, πιστεύω, η κεκτημένη ταχύτητα του παρελθόντος, την οποία, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, έχουμε όλοι μας, καθώς η αλλαγή των συνθηκών της πολιτικής ζωής συντελέσθηκε ραγδαία, με την ταχύτητα της κατάρρευσης της οικονομίας μας. Η απροθυμία των στελεχών πρώτης γραμμής να στρατευθούν στον αγώνα ήταν ένα μήνυμα που η Ν.Δ. αγνόησε και προτίμησε την αυτόνομη κάθοδο με δεύτερης διαλογής υποψηφίους: διεφθαρμένους, ανεπαρκείς ή γραφικούς, για την τιμή των όπλων και μόνον. Ας ελπίσουμε ότι το πάθημα θα γίνει μάθημα, ενόψει δεύτερου γύρου.
Η δεύτερη διαπίστωση είναι ότι γενικότερα πολιτικά συμπεράσματα από τον πρώτο γύρο των δημοτικών είναι αδύνατον να εξαχθούν. Ποιος μπορεί να αθροίσει με ασφάλεια τα ποσοστά υποψηφίων προσκειμένων ή προερχόμενων από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ; Πώς μπορεί να σταθμίσει τη σχέση του καθενός με το κόμμα της προέλευσής του και να υπολογίσει τον βαθμό της ανεξαρτησίας του; Πώς μπορείς να μετρήσεις τον ρόλο της προσωπικότητας του υποψηφίου και την αποδοχή του σε τοπικό επίπεδο; Προφανώς και δεν είναι δυνατόν να εφαρμόσεις τα ίδια μέτρα και σταθμά στις περιπτώσεις, λ.χ., του Μπουτάρη ή του Μώραλη!
Η τρίτη διαπίστωση αφορά το εντυπωσιακό ποσοστό της Χρυσής Αυγής, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Περιφέρεια Αττικής ― και το πέτυχε, ας σημειωθεί, παρά τις αποκαλύψεις για τη δράση του κόμματος και παρά την υποτονική εκστρατεία που διεξήγαγε. Αλλά τη διαπίστωση επ’ αυτού ας μου επιτραπεί να μην τη διατυπώσω ρητώς. Ο εξυπνότερος λαός του κόσμου ενοχλείται σφοδρά όταν του λένε ότι στις τάξεις του περιλαμβάνονται φασίστες και ρατσιστές ― πόσο μάλλον στο ποσοστό το οποίο έπιασε ο Κασιδιάρης…
Γενικής χρήσεως
Σε αντίθεση με τις φοιτητικές εκλογές, όπου όλοι μπορούν να ισχυρισθούν ότι κέρδισαν, στις κανονικές εκλογές, έστω και αν πρόκειται για τις δημοτικές, κερδίζει ένας: αυτός που παίρνει την πλειοψηφία, είτε από τον πρώτο είτε στον δεύτερο γύρο ―όλοι οι άλλοι χάνουν. Τώρα, λοιπόν, που για τους περισσότερους υποψηφίους η ώρα της αλήθειας έφθασε και πρέπει να αντιμετωπίσουν το πεπρωμένο τους, έχω να προσφέρω για παρηγοριά το καλύτερο απόφθεγμα που ξεχώρισα από τους τόνους της προεκλογικής μπουρδολογίας οι οποίοι εκτοξεύθηκαν αφειδώς εναντίον μας εδώ και ένα μήνα: «Οταν περνά το πεπρωμένο, σημασία έχει να είσαι στη σωστή θέση»! Να προσθέσω εγώ, αν μου επιτρέπεται να συμπληρώσω τον σοφό: και στη σωστή στάση, την πιο βολική δηλαδή…